“Komşulardan gelebilecek muhtemel saldırılara karşı caydırıcı bir faktör”
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić, Pekin’de katıldığı askerî geçit töreninde yeni silah alımlarına dair ihtiyaçları değerlendirirken, bu durumu böyle gerekçelendirdi.
Vučić burada Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile de görüştü ve “Ordumuzun ihtiyaçları için nelerin alınabileceğini görmek adına geçit törenine katılmamı fırsat bildim” dedi.
Sırbistan, savunma alanında Çin ile geniş iş birliği yapıyor. Çin’den yapılan silah alımları, ülkenin Avrupa Birliği’ne üyelik hedefi ve ABD ile ilişkileri açısından eleştirilere yol açıyor.
En yüksek askerî harcamalar
Stokholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) verilerine göre, askerî açıdan tarafsız konumda olan Sırbistan, son beş yılda Batı’dan da Doğu’dan da silah alarak Batı Balkanlar’da en yüksek savunma harcamasını yapan ülke oldu.
Yalnızca 2024’te Sırbistan ordusu için 2,2 milyar dolar ayırdı. Bu rakam, NATO üyesi olan ve bölgede ikinci sırada yer alan Arnavutluk’un harcamasının yaklaşık beş katı. Bu miktar, ülkenin gayrisafi yurtiçi hasılasının %2,6’sına denk geliyor.
“Sırbistan’ı kim tehdit ediyor?”
Vučić, silahlanmayı sık sık “komşulardan gelen tehditler” ile gerekçelendiriyor.
“Bütün ülkeler silahlanıyor. Bölgede de silahlanma var. Bizim görevimiz geri kalmamak. Size tek söyleyebileceğim, geri kalmıyoruz” dedi (Ocak 2024).
Her ne kadar “kimseye saldırmak istemediklerini” ve “Balkanlarda barış ile istikrarın unsuru” olduklarını söylese de, komşu ülkeleri çoğunlukla “tehdit kaynağı” olarak gösteriyor.
Pekin’de yaptığı açıklamada:
“Kimseye dokunmayacağız, yalnızca topraklarımızı ve bütünlüğümüzü savunacağız” dedi.
Vučić ayrıca 18 Mart’ta Tiran’da imzalanan Hırvatistan–Kosova–Arnavutluk ortak savunma bildirisine atıfta bulunarak bunun “Sırbistan’a karşı bir askerî ittifak” olduğunu öne sürdü.
Hırvatistan hükümeti ise bu deklarasyonun bir askerî ittifak oluşturma amacı taşımadığını açıkladı.
Sırbistan ve komşu ülkeler
Sırbistan, NATO üyesi olmayan tek Batı Balkan ülkesi.
- NATO üyeleri: Arnavutluk, Karadağ, Kuzey Makedonya
- NATO üyeliğini hedefleyenler: Bosna-Hersek, Kosova
- Ayrıca Sırbistan; Hırvatistan, Macaristan, Romanya ve Bulgaristan gibi hem NATO hem de AB üyeleri ile çevrili.
Hırvatistan ile kıyaslamalar
Vučić, sık sık Hırvatistan’ın askerî kapasitesine dikkat çekiyor. İki ülke ilişkileri son yıllarda gergin.
Örneğin, Hırvatistan’ın 12 Rafale savaş uçağı almasına atıfta bulunarak, “Onlar Rafale aldığında bölge için iyi haber oluyor; Sırbistan aldığında ise felaket deniliyor” ifadelerini kullandı.
SIPRI verilerine göre Sırbistan, 2024’te orduya Hırvatistan’dan yaklaşık 700 milyon dolar daha fazla harcama yaptı. Bu fark son dört yıl boyunca da korundu.
Sırbistan’ın silah tedarikçileri
Silah ithalat ve ihracatına ilişkin ayrıntılar gizli tutuluyor.
- Rusya: 2022’de Ukrayna’ya tam ölçekli saldırıya kadar Sırbistan’ın başlıca tedarikçisiydi. Ancak savaş sonrası alımlar durduruldu. Yine de daha önceden sipariş edilmiş bazı sistemler (örneğin anti-dron Repelent) sonradan teslim edildi.
- Çin: Yeni dönemde Sırbistan, Çin’den saldırı dronları ve FK-3 hava savunma sistemleri satın aldı.
- Batı: 2024’te Fransa’dan Rafale savaş uçakları için yaklaşık 2 milyar avroluk kredi anlaşması yapıldı.
Ayrıca Nisan 2025’te Sırbistan, komşu Macaristan (AB ve NATO üyesi) ile yeni bir savunma iş birliği anlaşması imzaladı. Vučić bu anlaşmayı “askerî ittifakın temel adımı” olarak nitelendirdi./Balkan Postası
