Karadağ, 1990’lı yıllardaki savaşlardan kaybolan 50 kişinin akıbetini öğrenmeye çalışıyor. Bu veriler, 30 Ağustos – Uluslararası Kayıplar Günü vesilesiyle yetkili kurumlar tarafından hatırlatıldı.
Karadağ Hükümeti’nin Kayıp Kişiler Komisyonu’nun verilerine göre:
- 38 kişi Kosova’da,
- 9 kişi Bosna Hersek’te,
- 3 kişi Hırvatistan’da kayboldu.
Bu 50 kişiden 44’ü erkek, 6’sı kadın.
Sivil Toplumun Eleştirileri
Sivil toplum kuruluşları, özellikle de Vatandaşlık Eğitimi Merkezi (CGO), yıllardır devlet kurumlarının pasif kaldığını ve siyasi irade eksikliği nedeniyle tüm kayıpların akıbetinin aydınlatılamadığını belirtiyor.
CGO örnek olarak, bazı ülkelerde kullanılan kayıp kişilerin açık veritabanlarını (isim, kaybolma anındaki ayrıntılı tanım ve fotoğraf) gösteriyor. Bu modelin, tanımlamayı kolaylaştırdığını ve vatandaşlardan/suç tanıklarından yeni bilgiler gelme ihtimalini artırdığını vurguluyor.
“Karadağ’da da benzer bir sistemin uygulanması mevcut mekanizmaları ciddi şekilde güçlendirir ve süreçleri hızlandırır,” denildi.
Bir Dosya Kapatıldı
Geçtiğimiz bir yıl içinde, Karadağ’daki kayıp dosyalarından yalnızca biri kapandı.
- R. Š. adlı sivil, 1999’da Kosova’nın Gjakova kentinde kaybolmuştu.
- Onun kalıntıları Ekim 2024’te bulundu ve kimliği tespit edildi.
Cenaze teslimi, Karadağ ve Kosova Kayıp Kişiler Komisyonları arasındaki iş birliği anlaşmasına göre yapıldı.
Ahlaki ve Hukuki Sorumluluk
CGO, kayıp kişilerin akıbetini aydınlatmanın yalnızca ailelere karşı değil, aynı zamanda bölgesel istikrar ve uzlaşma için de bir ahlaki ve hukuki sorumluluk olduğunu vurguluyor.
Uluslararası Bağlam
BM’nin ilan ettiği 30 Ağustos Uluslararası Kayıplar Günü, savaşlarda, insanlığa karşı suçlarda veya insan hakları ihlallerinde kaybolan ve akıbeti bilinmeyen tüm insanlar için anma ve hatırlama günü olarak kabul ediliyor.
Kayıp kişi, yaşam alışkanlıkları ve sosyal ilişkileri dikkate alındığında, kendi iradesi dışında ya da olağan dışı şekilde yaşam çevresinden uzaklaşan herkes olarak tanımlanıyor.
