Bosna’daki savaşın şüphesiz en acı günlerinden biri olan 11 Temmuz 1995, binlerce çocuğu öksüz ve yetim bırakırken yüzlerce ebeveyne evlat acısı yaşattı.
Bundan tam 26 yıl önce yaşanan Srebrenitsa soykırımında hunharca katledilen kurbanların bir kısmı, gömüldükleri toplu mezarlarda bulunmayı beklerken, kemik kalıntılarına ulaşılan soykırım kurbanları ise nihai huzuru Potoçari Anıt Mezarlığı’nda buluyor.
Soykırımın yıl dönümü olan 11 Temmuz’da Potoçari’de düzenlenecek anma ve cenaze töreninin ardından 19 kurban daha kemik kalıntılarının bulunduğu tabutlarla toprağa verilecek.
Bosna Hersek Kayıp Kişiler Enstitüsü Müdürü Amor Masovic, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Srebrenitsa soykırımında çok sayıda çocuğun da öldürüldüğünü anımsatarak “Öldürüldüğünde 18 yaşında olan 88, 17 yaşında olan 177, 16 yaşında olan 109, 15 yaşında olan 51 ve 14 yaşında olan 14 kurbanın varlığından söz ediyoruz.” dedi.
Savaşın kayıp kurbanlarını arama işleminin, tüm bilgi kaynaklarının tükenmesi nedeniyle en zor etaba ulaştığını aktaran Masovic, “Bugüne kadar 25 binden fazla kayıp kurbanın cesedine ulaşıldı. Ülkede çok sayıda toplu mezar tespit edildi. Srebrenitsa soykırımının 1200 kurbanına ise henüz ulaşılamadı.” diye konuştu.
Masovic, 8 bin 372 Boşnak erkeğin katledildiği soykırımda 7 bin 111 kurbanının kemik kalıntılarına ulaşılsa da bir kısmının kimliğinin tespit edilemediğine işaret ederek “Dünyanın hiçbir yerinde yüzlerce veya binlerce insanın kaybolduğu büyük çatışma veya doğal afetlerde kayıpların hepsinin bulunduğu görülmemiştir. Bizde de durum farksız olacak. Zira kurbanların bir kısmı fiziksel olarak yok edilmiştir. Kimi yakılmış, külleri Drina Nehri’ne atılmış, kimi ise bulunması epey zor yerlere gömülmüştür.” ifadelerini kullandı.
“Kurbanların bir kısmı, 20 yılı aşkın süredir plastik poşetlerde gömülmeyi bekliyor”
Kimliği tespit edilemeyen 96 kurbanının da toprağa verilmesi gerektiğini belirten Masovic, “Bu insanlar anne babası ölmüş, hiç çocuğu olmamış, kardeşi veya yakın akrabaları olmayan kişiler. Kimliklerinin tespit edilebilmesi için kan örneği verebilecek kimseleri yok. Kemik kalıntılarına Srebrenitsa, Bratunac, Vlasenica ve Zvornik yakınlarındaki toplu mezarlarda ulaşılan bu kurbanların bir kısmı, 20 yılı aşkın süredir plastik poşetlerde gömülmeyi bekliyor.” dedi.
Masovic, söz konusu kurbanların, Potoçari Anıt Mezarlığı’na gömülen şehitlerle birlikte yaşayıp, birlikte öldüğünü anımsatarak onların da beyaz mezar taşlarını hak ettiğini sözlerine ekledi.
“Oğlum karnı aç halde öldürüldü”
Soykırımda iki oğlu ve eşini kaybeden Mirsada Malagic de savaş başladığında en küçük oğlunun birinci sınıfta, ortanca oğlunun altıncı sınıfta, en büyük oğlunun ise lisede olduğunu belirterek “En büyük oğlum Elvir öldürüldüğünde 19 yaşındaydı, ortanca oğlum Admir ise 15.” diye konuştu.
Malagic, aile fertleriyle Srebrenitsa’daki bir benzin istasyonunun yakınlarında ayrıldığını belirterek “Orman yolundan gidecek olanlar ile Potoçari’ye gidecek olanların ayrıldığı bir noktaya ulaştık. Üzerimize top mermileri yağmaya başladı. Bağrış, çağrış ve çığlıklar arasında yakınlarımla vedalaşamadan ayrıldım.” dedi.
Eşi ve çocuklarını Potoçari Anıt Mezarlığı’nda toprağa verdiğini anlatan Malagic, şöyle devam etti:
“Oğlum Admir’in cesedinde eksik kemikler vardı. Doktorlar kurşuna dizilerek öldürüldüğünü söylediler. Sessiz, sakin bir çocuktu. Srebrenitsa’da aç ve susuzduk. Oğlumun, karnı aç halde öldürüldüğünden eminim. Yaşıtları da onun gibiydi.”
Bu yıl 19 kurban toprağa verilecek
Soykırımın 26. yıl dönümünde düzenlenecek anma törenlerinde, kimliği belirlenen 19 kurbanın cenazesi defnedilecek.
Bu yıl toprağa verilecek kurbanlardan en genci öldürüldüğünde 16 yaşında olan Azmir Osmanovic, en yaşlısı ise 63 yaşında öldürülen Husein Kurbasic olacak.
Diğer kurbanların isimleri ise şöyle:
“Vejsil Hamzabegovic (1939), Muhidin Mehmedovic (1977), Ramiz Selimovic (1951), Esnaf Halilovic (1976), Muamer Mujic (1976), Mehmed Beganovic (1947), Hajro Aljic (1944), Jusuf Aljic (1967), Zajim Hasanovic (1968), Asim Nukic (1971), Nezir Dautovic (1969), Ibrahim Avdagic (1950), Jusuf Halilovic (1948), Salih Dzananovic (1955) ve Meho Karahodzic (1939).”
Srebrenitsa’nın 11 Temmuz 1995’te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerince işgal edilmesinin ardından Birleşmiş Milletler (BM) bünyesindeki Hollandalı askerlere sığınan sivil Boşnaklar, daha sonra Sırplara teslim edildi.
Kadın ve çocukların Boşnak askerlerin kontrolündeki bölgeye ulaşmasına izin veren Sırplar, en az 8 bin 372 Boşnak erkeği ormanlık alanlar, fabrikalar ve depolarda katletti. Katledilen Boşnaklar, toplu mezarlara gömüldü.
Savaşın ardından kayıpları bulmak için başlatılan çalışmalarda, toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin ardından her yıl 11 Temmuz’da Potoçari Anıt Mezarlığı’nda düzenlenen törenle toprağa veriliyor.
Bu yıl 19 soykırım kurbanının defnedileceği Potoçari Anıt Mezarlığı’na bugüne kadar 6 bin 652 soykırım kurbanı defnedildi.
Soykırım kurbanlarının cesetleri, ülkenin 570 farklı noktasında bulunurken bugüne kadar defnedilen en genç soykırım kurbanı doğumundan birkaç gün sonra katledilen Fatima Muhic oldu.
