Bosna-Hersek Mahkemesi, Sırp Cumhuriyeti (Republika Srpska) liderlerinin anayasal düzeni tehdit etmek şüphesiyle gözaltına alındıktan sonra 30 gün boyunca tutuklu kalmalarına karar verdi.
Mahkeme, cuma gecesi yaptığı açıklamada, Sırp Cumhuriyeti Başkanı Milorad Dodik, Başbakan Radovan Višković ve Ulusal Meclis Başkanı Nenad Stevandić için tutukluluk kararı verildiğini doğruladı.
Dodik, Višković ve Stevandić’in Bosna-Hersek Ceza Kanunu’na göre anayasal düzeni ihlal etmekle suçlandıkları belirtiliyor. Bu suçun cezası, beş yıla kadar hapis ve kamu görevinden men edilme cezasını içeriyor.
Üç lider, Bosna Savcılığı’nın ifade vermek için yaptığı çağrıları dikkate almadı.
Bu nedenle, Bosna Savcılığı çarşamba günü, sanıkların zorla ifade vermeye getirilmesi yönünde bir karar çıkardı.
Tutuklama Kararı ve Hukuki Süreç
Bosna-Hersek Ceza Muhakemesi Kanunu, mahkemeye ifade vermeye çağrılan bir kişinin kendiliğinden gelmemesi durumunda zorla getirilme kararı çıkarılmasını öngörüyor.
Eğer bu mümkün olmazsa, bir sonraki adım olarak ulusal tutuklama emri çıkarılıyor.
Dodik, Višković ve Stevandić’in tutuklanma emri çarşamba günü devlet düzeyindeki adli polise teslim edildi ve ayrıca Devlet Soruşturma ve Koruma Ajansı (SIPA) da sürece dahil edildi.
Bosna-Hersek Savcılığı, bu davayla ilgili soruşturmanın 2024 yılının aralık ayında başladığını ve anayasal düzenin ihlaliyle ilgili güçlü şüphelerin bulunduğunu daha önce açıklamıştı.
Sırp Cumhuriyeti Yetkililerinin Anayasaya Aykırı Hareketleri
Sırp Cumhuriyeti yetkililerinin anayasal düzeni ihlal eden bir dizi yasayı kabul ettiği bir dönemde, bu tutuklama kararı geldi.
Sırp Cumhuriyeti yetkilileri, Dodik’in 26 Şubat’ta Bosna Mahkemesi tarafından bir yıl hapse mahkûm edilmesi ve altı yıl boyunca devlet başkanlığı görevini yapmasının yasaklanmasının ardından bir dizi hamlede bulundu.
27 Şubat’ta Sırp Cumhuriyeti Ulusal Meclisi, Bosna-Hersek’in Devlet Mahkemesi, Savcılığı, Devlet Soruşturma ve Koruma Ajansı (SIPA) ve Yüksek Yargı ve Savcılık Konseyi’nin yetkilerini bu entite sınırları içinde yasaklayan bir dizi yasa kabul etti.
Dodik, bu yasaları 5 Mart’ta imzaladı.
Ancak, iki gün sonra, Bosna-Hersek Anayasa Mahkemesi bu yasaların anayasaya aykırı olduğunu ilan etti ve yasaları geçici olarak askıya aldı. Mahkeme, yapılacak kapsamlı incelemenin ardından bu yasaları kalıcı olarak iptal edebilir.
ABD’den Sert Tepki
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, 8 Mart’ta yaptığı açıklamada, Dodik’in eylemlerinin Bosna-Hersek’in güvenliği ve istikrarına tehdit oluşturduğunu ve ülkenin devlet kurumlarını zayıflattığını belirtti.
Bosna-Hersek Anayasası’na göre, Sırp Cumhuriyeti ve Boşnak-Hırvat Federasyonu, Bosna-Hersek’i oluşturan iki entitedir ve devlet yetkilerine sahip değildirler. Bu nedenle, egemenlik ve toprak bütünlüğü yalnızca Bosna-Hersek devletine aittir, entitelere değil.
Yeni Anayasa Girişimi ve Dayton Anlaşmasına Aykırılık
Perşembe günü, Sırp Cumhuriyeti Ulusal Meclisi yeni bir anayasa taslağını onayladı. Bu taslak, Bosna-Hersek içindeki Sırp Cumhuriyeti entitesini bağımsız bir devlet olarak tanımlamayı amaçlıyor.
Bu anayasa, Bosna-Hersek Anayasası ve dolayısıyla Dayton Barış Anlaşması ile çelişiyor.
1995 yılında imzalanan ve Bosna Savaşı’na son veren Dayton Barış Anlaşması’ndan bu yana, ülke Boşnak-Hırvat Federasyonu ve Sırp Cumhuriyeti’nden oluşan zayıf bir merkezi hükümetle yönetiliyor.
Sırp Cumhuriyeti, iç meselelerle ilgili yasaları kabul edebilse de, Bosna-Hersek Anayasası’na göre, devlet düzeyindeki yasalar ve kurumlar tüm entitelerin üstündedir./Balkan Postası
