1995 Srebrenitsa Soykırımı’nın 30. yıldönümü ve 11 Temmuz’un Srebrenitsa Soykırımı Uluslararası Anma Günü olarak kabul edilmesi dolayısıyla, Birleşmiş Milletler’in New York’taki Genel Merkezinde Srebrenitsa Anı Merkezi ve BIRN Bosna-Hersek tarafından hazırlanan “Sözden Şiddete: Ölüm Tarlalarının Ardındaki Hayatlar” adlı sergi açıldı.
Sergi, Bosna-Hersek’in BM Daimi Temsilciliği, BM Genel Sekreteri’nin Soykırımı Önleme Özel Danışmanlığı Ofisi ve BM Küresel İletişim Dairesi iş birliğiyle organize edildi.
Lagumdžija: Sözler ya iyileştirir ya da soykırıma zemin hazırlar
Bosna-Hersek’in BM Daimi Temsilcisi Büyükelçi Zlatko Lagumdžija, serginin açılışında yaptığı konuşmada, etkinliğin BM’nin 16 Haziran Nefret Söylemiyle Mücadele Günü haftasında düzenlenmesinin anlamına dikkat çekti.
“Sözler insan hayatında güçlü bir etki yaratır. İlham ve umut verebilir, ama aynı zamanda nefreti ve şiddeti de besleyebilir. Sözlerimizin iyileştirici mi yoksa yok edici mi olacağına biz karar veririz – ve bu seçimin sonuçlarına da biz katlanırız,” dedi.
Lagumdžija, Holokost’tan Ruanda’daki Tutsi soykırımına ve Srebrenitsa’ya kadar nefret söyleminin soykırımlara nasıl zemin hazırladığını anlattı:
“Yahudiler ‘haşarat’ olarak şeytanlaştırıldı, Tutsiler ‘yok edilmesi gereken parazitler’ olarak tanıtıldı. Bosna’da Boşnaklar ‘fetihçi’, ‘Türk’, ‘terörist’ ilan edildi. Hedef gösterildiler ve böylece meşru hedef hâline getirildiler. Bugün artık inkâr aşamasını geçtik; soykırımı ve faillerini yüceltme aşamasındayız.”
“Bu sergi yalnızca bir anma değil, bir eylem çağrısıdır. Nefrete karşı sessizlik suç ortaklığıdır. Sessiz kalırsak, bu trajedi yeniden yaşanır.”
Sergide kişisel hikâyelere yer veriliyor
Ziyaretçiler, sergide soykırımda kaybedilen hayatlar, yıkılan aileler ve yok edilen bir toplumun hikâyeleriyle yüzleşme fırsatı bulacaklar.
Srebrenitsa Anı Merkezi Direktörü Emir Suljagić, yaptığı konuşmada şunları söyledi:
“Yıllarca tarihin kenarına itildik, dipnotlara yazıldık. Ama bugün buradayız. Bizi destekleyen dostlarımız, azimli insanlarımız ve her şeyden önce kayıplarımızın anneleri sayesinde buradayız. Kısmen de olsa adaleti gördük. Bugün 11 Temmuz’un BM takvimine girmiş olması, bizim ve gerçeğimizin unutulmadığını gösteriyor.”
Džidić: Bu sergiyle sesi olmayanların sesi oluyoruz
BIRN Bosna-Hersek Direktörü Denis Džidić, serginin açılışında şunları söyledi:
“30 yıl sonra, Srebrenitsa kararının kabul edildiği bu binada, artık burada olmayanların ve onların hatıralarına sahip çıkanların hikâyelerini anlatmamız çok anlamlı.”
Virginia Gamba: Nefret söylemi, soykırıma giden yoldur
BM Genel Sekreteri’nin Soykırımın Önlenmesi Özel Danışmanı Virginia Gamba, şu uyarıda bulundu:
“Srebrenitsa’dan öğrendiklerimiz bize gösteriyor ki nefret söylemi sadece bir kelime değildir – o, eyleme ve yıkıma dönüşen bir süreçtir. Holokost, Ruanda ve Srebrenitsa örnekleriyle bu tehlikeyi çok net şekilde görüyoruz. Bu sergi, kolektif bir sorumluluğun hatırlatıcısıdır: gerçekleri korumak, kurbanların sesini yaşatmak ve inkâra karşı durmak.”
Sergi 21 Temmuz 2025’e kadar açık kalacak
Sergi, geçmişle yüzleşmenin ve kolektif hafızanın bir parçası olarak, Holokost, Ruanda ve Srebrenitsa soykırımları arasındaki tarihsel bağları kurarken, aynı zamanda inkârla ve tarihsel çarpıtmalarla mücadele çağrısı da içeriyor.
Sergi, BM ziyaretçilerine ve kamuoyuna 21 Temmuz 2025’e kadar açık olacak.
