Birleşik Arap Emirlikleri’nin devlet enerji şirketi ADNOC, ABD yaptırımlarının etkisi altındaki Moskova’nın geciktirmesi nedeniyle Belgrad’ın giderek daha fazla rahatsızlık duyduğu bir dönemde, Sırbistan’daki tek petrol rafinerisinin çoğunluk hissesini satın almak için en güçlü aday olarak öne çıkıyor.
Financial Times’a konuşan ve teklif edilen anlaşmayı yakından bilen dört kaynağa göre, Abu Dhabi National Oil Company (ADNOC), Naftna Industrija Srbije (NIS) şirketindeki Rus kontrol hisselerini devralmak için başlıca aday konumunda.
ADNOC, Pançevo rafinerisini işleten ve ülkenin ham petrol ithalatının büyük bölümünü gerçekleştiren NIS’i satın almak için favori olsa da, Sırbistan tarafı hâlâ diğer potansiyel alıcılarla, özellikle de Macaristan’ın ulusal petrol şirketi MOL ile görüşmelerini sürdürüyor.
İşlemin parasal değerine ilişkin net bir bilgi bulunmamakla birlikte, NIS’in 2024 yılı faaliyet raporunda şirket varlıkları 4,7 milyar dolar olarak gösteriliyor; bunun yaklaşık 2,6 milyar dolarlık kısmı Rus hissedarlara ait.
ABD yaptırımları NIS’in geleceğini belirsizliğe sürüklüyor
NIS’in geleceği, şirketin Rusya’yı hedef alan ABD yaptırımlarına takıldığı Ocak ayından bu yana belirsizliğe düşmüştü. ABD Hazine Bakanlığı, Rus hissedarların petrol gelirlerini sınırlama çabalarının bir parçası olarak NIS’teki paylarını elden çıkarması çağrısında bulundu.
Washington’ın NIS’in faaliyetlerine devam etmesini sağlayan istisnaları uzatmaması, şirketi geçen cuma günü petrol üretimini durdurmaya zorladı.
Sırbistan’daki petrol ürünlerinin çoğunu tedarik eden NIS’in hisselerinin %56’sı Gazprom’un iki iştiraki tarafından (başta Gazprom Neft) kontrol ediliyor; Sırbistan hükümeti ise yaklaşık %30 paya sahip, kalan hisseler küçük yatırımcılara ait.
Kaynaklara göre yaptırımlar, NIS ortakları arasındaki gerilimi artırdı ve Sırbistanlı yetkililer, sorunu çözebilecek bir satışın Rus ortaklarca defalarca ertelenmesinden ötürü giderek daha fazla öfke duymaya başladı.
“Yeterli alıcı varken ve anlaşma için fazlasıyla zaman bulunmasına rağmen, Rus tarafı son ana kadar müzakereye hazır görünmüyordu,” dedi kaynaklardan biri.
Bu tutum yalnızca son haftalarda değişmiş gibi görünüyor; ancak Sırbistan yönetimine yakın kişiler, Rusların gerçekten satmaya hazır olup olmadığından hâlâ şüpheli.
Gazprom Neft, 3 Aralık tarihli açıklamasında NIS’in “Sırbistan hükümetinin tam desteğiyle faaliyet gösterdiğini” belirtti ve iş birliğini “yapıcı” olarak nitelendirdi. Açıklamada olası satıştan bahsedilmedi.
ADNOC’un devreye girmesi, stratejik değil, diplomatik yakınlığın sonucu
Süreç hakkında bilgi sahibi bir başka kaynağa göre ADNOC’un sürece dahil olmasının nedeni, Birleşik Arap Emirlikleri ile Sırbistan arasındaki yakın siyasi ve diplomatik ilişkiler, ticari ya da stratejik zorunluluklar değil.
ADNOC, yan kuruluşu XRG aracılığıyla geçen yıl kimya, gaz ve düşük karbon sektörlerinde küresel varlık oluşturmaya yönelik yaklaşık 40 milyar dolarlık uluslararası satın alma girişiminde bulunmuştu.
Ancak NIS ile ilgili olası bir anlaşma gerçekleşirse, bunun XRG üzerinden değil, ADNOC’un ana operasyonları üzerinden yapılacağı belirtiliyor./BALKAN POSTASI
