Arnavutluk’ta polisi ve ordusu olmayan, ruhani bir Bektaşi devleti kuracaklarını söyleyen ruhani lider Baba Mondi, Bektaşilerin “Türkiye ve İran gibi” ülkelerde baskıya maruz kaldığını söyledi.
Dünyadaki tüm Bektaşilerin ruhani lideri konumunda olan Baba Mondi, Arnavutluk’ta Bektaşiler için kurulması planlanan Vatikan benzeri mikrodevlet hakkındaki görüşlerini açıkladı.
Hacı Baba Edmond Brahimaj adıyla da bilinen Mondi’nin açıklamaları, geçen yıl Arnavutluk Başbakanı Edi Rama’nın 100 bin üyesi olan Bektaşi topluluğu için Arnavutluk sınırları içerisinde bir devletin kurulacağına ilişkin açıklamalarının ardından geldi.
Baba Mondi, Çarşamba günü Tiran’da Fransız haber ajansı AFP’ye yaptığı açıklamada, “Devletimiz gerçekten küçük, ruhani ve idari ama aynı zamanda kalbi büyük bir devlet olacak. Tüm dünya, Bektaşilerin ışığını görebilecek” diye konuştu. Ruhani lider, “Bu devletin ne polis teşkilatı ne de ordusu olacak. Bu devlet ruhani bir devlet olacak. Devletin varoluş amacı, dünya çapındaki Bektaşilerin örgütlenmesi ve savunması olacak” diye konuştu.
Devletin resmen ne zaman kurulacağı ve nasıl bir yapı taşıyacağına ilişkin bürokratik detaylar ise henüz belirsiz.
Türkiye’ye suçlama
Baba Mondi, söz konusu devletin, Bektaşilerin dini ibadetlerini yerine getirme hakları olmadığı “Türkiye ve İran gibi” ülkelerde kovuşturmaya maruz kalan Bektaşilerin haklarını savunacağını da sözlerine ekledi.
Devlet, Tiran’da, bugün Bektaşi dergâhının bulunduğu bölgede, toplam 0,11 kilometrekarelik bir alanda kurulacak. Böylece Bektaşi devleti, dünyanın en küçük ülkesi olacak. Söz konusu unvana şu anda sahip olan Vatikan’ın kapladığı alan, 0,44 kilometrekare büyüklüğünde.
Rakı övgüsü
Konuşmasında Bektaşi düşüncesinde hoşgörünün merkezi bir önem taşıdığını da söyleyen Baba Mondi, “Her nerede olurlarsa olsunlar, Bektaşiler daima, dünyanın en muhteşem varlıkları olan insanlara sevgi, cömertlik ve saygı göstermiştir. Biz aşırıcıların tetiklediği savaşlara karşıyız, biz barış ve sevgiyi savunuyoruz” sözlerini sarf etti. Mondi, Bektaşiliğin “Doğu ve Batı arasında köprü olmayı sürdüreceğini” ifade etti.
Konuşmasında rakıyı da öven Bektaşilerin ruhani lideri, “Rakının, ana sütü gibi, faydaları var çünkü karından geçmeden hemen beyne gidiyor” sözlerini sarf etti. Rakı veya rakia, diğer Batı Balkan ülkelerinde olduğu gibi, Türk rakısından farklı olarak anasonla değil, üzüm veya dutla üretiliyor. Kadınlar ve erkeklerin birlikte ibadet ettikleri Bektaşilikte, Sünni ve Şii mezheplerinin aksine, alkol yasak değil.
Atatürk’ün yasaklamasının ardından taşınmıştı
Başbakan Rama, Ocak ayının sonlarında Bektaşi dergâhının Türkiye’den Arnavutluk’a taşınmasının 95’inci yıl dönümü vesilesiyle düzenlenen törende söz konusu planlara dair açıklamalarda bulunmuştu. “Bektaşilerin öyküsü, başlı başına, kutsal makam Dünya Bektaşi Merkezi’ne Vatikan benzeri bir statü verilmesi için zorlayıcı bir çağrıdır” diyen Rama, böylesine bir adımın Arnavutluk’un egemenliğini ve toprak bütünlüğünü tehdit etmeyeceğini de sözlerine eklemişti.
Adını 13’üncü yüzyılda yaşayan Hacı Bektaş Veli’den alan, 16’ncı yüzyılın başında Balım Sultan tarafından kurumsallaştırılan ve Aleviliğin temel esaslarına dayanan Bektaşi tarikatının dergâhı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün tekke ve zaviyeleri kapatmasının ardından 1930’da Arnavutluk’a taşındı. Bektaşi Dergâhı daha önce Nevşehir’deki Hacı Bektaş-ı Veli Türbesi’ndeydi.
Bektaşiler, Sünni Müslümanlar, Ortodoks Hristiyanlar ve Katoliklerden sonra Arnavutluk’un dördüncü en büyük dini grubu olma özelliğini taşıyor. Arnavutluk nüfusunun yaklaşık yüzde 10’unu Bektaşiler oluşturuyor. Bölge ülkelerinden Kosova ve Kuzey Makedonya’da da ciddi sayıda Bektaşi yaşıyor.
Soğuk Savaş sırasında yaklaşık 40 yıl boyunca komünizmle yönetilen Arnavutluk’ta, iktidarı elinde bulunduran Enver Hoca, tüm dini kurumların faaliyetlerini yasaklamış ve çeşitli inançlardan yüzlerce din adamını idam ettirmiş veya sürgüne göndermişti. Dolayısıyla ülkenin yakın tarihi göz önünde bulundurulduğunda, Bektaşi devleti kurulması planları, Arnavutluk için büyük önem taşıyor.
