Avrupa Komisyonu haftalardır süren protestolara rağmen Sırbistan ile hammadde konusunda stratejik ortaklığa bağlı kalmaya devam ediyor.
Avrupa Komisyonu’nun İç Pazar ile ilgili konularına odaklanan sözcüsü Johanna Bernsel Salı günü yaptığı açıklamada, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’in, lityum madenine yönelik protestoların arkasında Batılı güçlerin olduğu yönündeki iddialarına ilişkin endişelerine rağmen Komisyon’un Sırbistan ile hammadde konusunda stratejik bir ortaklık sürdürme niyetinde kararlı olduğunu belirtti.
Komisyon Başkan Yardımcısı Maros Sefcovic ve Almanya Şansölyesi Olaf Schulz, Sırbistan’ın Anglo-Avustralyalı madencilik şirketi Rio Tinto’nun ülkenin batısında lityum madeni geliştirmesine yeşil ışık yakmasından birkaç gün sonra geçtiğimiz ay Belgrad’da bir mutabakat zaptı imzaladı.
Avrupa Birliği (AB) yönetimi salı günü yaptığı açıklamada, Brüksel’in elektrikli otomobil bataryaları ve Avrupa’nın devam eden enerji dönüşümü için gerekli olan kritik hammaddelere erişim konusunda Çin’e olan bağımlılığını azaltmak amacıyla imzaladığı bir düzineden fazla anlaşmanın sonuncusu olan bu ortaklığa “tamamen bağlı” olduğunu vurguladı.
Komisyon’un ticaret sözcüsü Bernsel, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in ucuz hammaddeye erişimi güvence altına almanın, ikinci görev süresinin en önemli politika gündemi olan Temiz Sanayi Anlaşması’nın temel hedeflerinden biri olacağını söylemesinin ardından bugün gazetecilere yaptığı açıklamada, “Sırbistan ile imzalanan mutabakat zaptının önemini ölçebileceğimizi sanmıyorum,” dedi.
Bernsel, “Söyleyebileceğim şu ki; hem ortaklığa hem de çevre standartlarına, çevre standartlarının AB yasalarıyla uyumlu olması gerektiği gerçeğine tamamen bağlı kalıyoruz,” dedi.
Öte yandan, AB liderlerinin anlaşmanın imzalandığı 18 Temmuz’dan bu yana kullandıkları bu tür söylemler, Rio Tinto’nun Sırbistan’ın başkentinin 100 kilometre batısındaki Jadar vadisinde Avrupa’nın en büyük lityum madenini açma planlarına karşı çıkanların pek de hoşuna gitmedi.
Sırpların projeden çok az fayda sağlayacağından korkan çevreciler ve muhaliflerin protestoları 10 Ağustos’ta on binlerce kişinin başkentte yürüyüş düzenlemesi ve daha küçük grupların başkente giden demiryolu hatlarını bloke etmesi ile doruğa ulaştı.
Cumhurbaşkanı Vucic, hükümetine karşı “hibrid bir savaş” yürüttüğünü söylediği isimsiz batılı güçlere ateş püskürürken, düzinelerce gözaltı haberi geldi ve protesto organizatörleri, “koordineli polis eylemi” ve “gözetim” olarak nitelendirdikleri bu eylemlerden şikayetçi oldu.
Vucic, Rus istihbarat servislerinin kendisini, adı belirtilmeyen hükümetlerin onu iktidardan indirmek için “kitlesel huzursuzluk ve darbe” kışkırtmaya çalıştıkları konusunda uyardığını açıkladı ki bu da Sırbistan Cumhurbaşkanı’nın şubat ayında bir televizyon programında dile getirdiği iddiaları tekrarlıyor.
Avrupa Komisyonu ise bu iddiaları reddetti. Dışişleri sözcüsü Peter Stano “Avrupa Birliği, dış müdahaleyle bağlantılı her türlü yasadışı ya da gayrimeşru faaliyete karıştığı yönündeki iddiaları kesinlikle reddiyor,” dedi.
AB liderleri, tarihsel olarak Rusya’nın müttefiki olan ve mayıs ayında Çin lideri Xi Jinping’i ağırlayan Sırbistan’daki gelişmeleri dikkatle izliyor. Vucic, temmuz ayında İngiltere’deki bir zirve sırasında bir araya geldiği Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’dan bu ay içinde bir ziyaret beklediğini belirtti.
Macron görüşmeyle ilgili olarak yaptığı açıklamada, Sırbistan’ın AB’ye entegrasyonuna “tam destek” verdiğini ifade ederken, Belgrad’ın bağımsızlığını henüz tanımadığı ve bölünmüş Mitrovica kentinde bir köprü açma planları nedeniyle AB’nin eleştirilerine maruz kalan etnik Arnavutların çoğunlukta olduğu Kosova ile Belgrad arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesinin önemini vurguladı.
Fransa Dışişleri Bakanlığı, Macron ziyaretine ilişkin teyit taleplerine yanıt vermedi. Benzer şekilde Avrupa Komisyonu da Başkan von der Leyen’in önümüzdeki haftalarda Belgrad’a bir ziyaret planlayıp planlamadığını teyit etmedi.
