Bulgaristan’daki Türk azınlığın bazı üyeleri, ülkenin diktatör yöneticilerinin 1980’lerde Türklere karşı gerçekleştirdiği insan hakları ihlallerine küresel dikkat çekmeyi umuyor.
12 Ocak 1985’te Sofya Teknik Üniversitesi’nde okuyan 23 yaşındaki Ahmed Albe, Soğuk Savaş sırasında Demir Perde’nin bir parçası olan komünist yönetim altındaki bir eyalette Bulgaristan’ın en kötü gizli polisi tarafından gözaltına alındı.
Albay, polis saldırısını “Soğuk ve karlı bir gündü, sanki korkunç bir hücreye saldırıyormuş gibi evimize şiddetle giriyorlardı” dedi. “Karıma kısa bir duruşma için tutuklu kalacağımı söylediler” diye açıklıyor.
Ama onlar evden çıktıktan sonra gizli üyelerden biri ona, “Eğer kaçmaya çalışırsan seni vururum” dedi.
Bulgaristan’daki Türk azınlığın bir üyesi olarak Albe, hiçbir zaman sorgulanmadığı için suçlanmadı ve 25 Eylül 1985’e kadar Tuna Nehri üzerindeki meşhur Belin toplama kampı da dahil olmak üzere çeşitli gözaltı merkezlerinde tutuldu.
Siyasi olarak aktif bir Türk öğrenci olarak Albe, Bulgaristan’ın ülkedeki Türk azınlıklarını hedef alan, onları isimlerini Bulgar isimleriyle değiştirmeye zorlayan ve Müslüman cenazeleri düzenleme gibi dini uygulamaları yasaklayan sert entegrasyon politikalarına karşı çıktı.
İşkence, yasadışı hapis ve diğer insanlık dışı muamelelere maruz kalan Albay, şunları söyledi: Eski Bulgar yetkililerin elleri, onun kimliğini ve haysiyetini korumak için verdiği mücadelenin acımasız bedelini ödüyor.
Dünya çapında İnsan Hakları Günü olarak kutlanan 10 Aralık’ta DRT World’e konuşan Albay, “Doğal insan haklarımı savunduğum için cezalandırıldım” dedi.
“Dünya İnsan Hakları Günü’nde dünyada hakları ihlal edilenlerin haklarının iade edilmesini istiyorum” dedi.
Todor Jivkov’un otoriter liderliğindeki Bulgaristan Komünist hükümeti, birleştirme politikasını, Müslüman ve Türk unsurlardan arındırılmış yeni bir Bulgar kimliği yaratmayı amaçlayan bir ‘yeniden doğuş süreci’ olarak adlandırdı. Albay, “Bulgaristan’da Türklerin olduğu ve hiçbiri olmadığı fikrine dayanıyor, bu da ülkede Türklerin varlığını inkar ediyor” diyor.
“Türk ve Müslüman isimlerimiz olduğunu gösteren eski kimliklerimizi kopyaladık. [Bulgarian communist authorities] Albay, başkaları gözyaşları içinde kavga edince bizim gerçekten Türk ve Müslüman olduğumuzu söylüyor.
Bulgaristan’ın Türk ve Müslüman halkları resmiyet kazandı. Toplam nüfusun onda biri 1980’lerde Bulgaristan dahil Balkanlar’ın büyük bir kısmını beş asır boyunca yöneten Osmanlı rejimi, varlığına şükretmeliydi. Albey, Türk nüfusunun resmi nüfusun en az iki katı olduğuna inanıyor.
“Onlar [Bulgarian communist state leaders] Türk halkı bir noktada Bulgar ırkından daha fazla olabileceklerine inandı çünkü Türklerin onlardan daha fazla çocuğu vardı ”diyor Albe, o zamanki hükümetin entegrasyon politikalarının siyasi mantığını açıklıyor.
Bulgaristan’daki birçok Türk gibi, Albay da Sofya’nın entegrasyon politikaları karşısında kendini aşağılanmış hissetti, Türk gençliğini örgütledi, yabancı elçilikleri çağırdı ve onlara hükümetin, otoriter liderliği kızdıran Müslüman azınlığın insan haklarını ihlal ettiğini bildirdi.
1989’da Albe ve bir yaşındaki çocuğu da dahil olmak üzere ailesi sınır dışı edildi ve yüzbinlerce Türk geçimini sağlamak için Kırkalı’da yaşıyor ve kırsaldan kaçıyor. Aynı yıl başka ülkelere taşınmak zorunda kaldı.
Bulgar makamları, sınır dışı edildiğinde mühendislik diplomasını da aldı. Albay, “Onlara bunu neden yaptıklarını sorduğumda, bana iyi bir iş bulamadan bakmak istediklerini ve hayatın zor kazanılacağını söylediler” diyor.
(İsveç şehrinde akrabaları olmamasına rağmen) Bulgar makamları tarafından akraba ziyareti adı verilen bir ziyaret için aniden Stockholm’e gönderildikten sonra Albay Türkiye’ye göç etti.
Pişmanlık yok
Neredeyse kırk yıl sonra, Albay pişmanlık duymuyor.
Çoğunlukla Bulgar göçmenlerin yaşadığı kuzeybatı bir şehir olan Bursa’dan emekli olan 60 yaşındaki otomotiv mühendisi, “Arkadaşlarım ve ben o siyasi anda yapmamız gerekeni yaptık” dedi.
“Bizi aşağılayan ve işkence edenlerin henüz cezalandırılmadığı gerçeğinden dolayı üzgünüz” diyor.
Sırbistan’dan Slobodan Miloseviç ve diğerleri gibi uluslararası toplumun Müslüman Boşnaklara karşı işledikleri savaş suçlarından dolayı onların peşine düşmediği için üzgün.
Bugün, Dünya İnsan Hakları Günü arifesinde, İsveç’in düzenlediği bir toplantıda trajik hikayesini tartıştı. Raul Wallenberg İnsan Hakları ve İnsancıl Hukuk Enstitüsü (RWI) ve Türkiye’nin Balkanlar’da Adalet, Haklar, Kültür ve Dayanışma Derneği (Bahadur).
Albay ve diğer insan hakları ihlallerini ortaya çıkarmayı amaçlayan Bursa merkezli sivil toplum örgütü BAHAD’ın bir parçası olan Albay, “Bulgaristan’daki insan hakları ihlallerinin faillerinin adalete teslim edilmesi gerektiğinden bahsettim” diyor.
adalet arayışı içinde
Albay gibi birçok Türk kurban, komünist rejimin çöküşünden sonra 1991’de demokratik bir hükümet kurma konusunda daha iyimserdi. Ancak beklentilerimiz boşa çıktı” dedi.
1991 yılında, Bulgar hükümeti Türk azınlıklara karşı işlenen suçlar hakkında bir soruşturma başlattı. Ancak otuz yıl sonra, hiç kimse işledikleri suçlardan dolayı yargılanmadı veya hapse atılmadı. Albay, “Bu sahte bir mahkeme” diyor.
BAHAD lideri Safiye Yurdakul ve Belin toplama kampında hapsedilen babası, Alpay ile hemfikir. Yurtakul, “30 yıldır bu dava soruşturma altında. Ama biz bu faillere karşı adalet mücadelesi vermeye ve farklı davalar açmaya devam ediyoruz” diyor. DRT Dünyası.
Bulgaristan geçmişteki bu ihlalleri soruşturmak istemediğinden, BAHAD ve diğer Türk grupları adaleti sağlamak için davalarını Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) gibi organlara taşımak istiyor.
Yurtagül, “Bugün RWI ile yaptığımız görüşmede, uluslararası toplumun Bulgaristan’da komünist dönemde yaşanan insan hakları ihlallerinden neden rahatsız olmadığını sorduk ve bu konuyu görüştük.” dedi.
AB ve diğer Avrupalı grupların görmezden gelemeyeceği Yurdakul, “Belene, Avrupa’nın son toplama kampı” diyor.
Belin Kampı
Diğer şeylerin yanı sıra, en kötü insan hakları ihlalleri, doğal güzellikteki Bulgar adasıyla çelişen Belin kampında gerçekleşti.
1985 yılının başlarında, Albay ilk olarak devlet güvenlik gözetiminde hapsedildi. 25 Mart’ta Belen’e gönderildi. Albay, “Toplama kampına girdiğimiz gün soğuk bir gündü ve soğuk bir rüzgar çok sert esti. İlk gün bizi aşağılamak için tüm kıyafetlerimizi çıkardılar” diyor.
Küçük bir odada 20 mahkûm kalabalıktı ve tuvalet yoktu. “Banyo ihtiyaçlarımız için lavabo kullanmak zorunda kaldık ve hücre korkunç kokuyordu. Düzgün nefes alamıyoruz” diyor.
“Hırsızların, katillerin ve diğer adi suçluların yaşadığı başka hücreler de vardı. Bizden daha iyi koşullara sahipler. [Bulgarian camp authorities] Bize abur cubur verdi. Bize savaş esiri muamelesi yaptılar” dedi.
Türk tutukluların akrabaları da onlar hakkında bilgi sahibi değil. “Akrabalarımıza, hapishaneden donmuş Tuna’yı kaçış yolu olarak kullanarak Romanya’ya kaçmaya çalışırken vurularak öldürüldüğümüzün söylendiğine dair söylentiler yaydılar.”
141 gün sonra akrabalarıyla görüştü ancak devletin dil yasağı nedeniyle onlarla ana dili Türkçe konuşamadı. “Ailem yaşlıydı ve Bulgarca konuşamıyordu. Yasak nedeniyle iyi olduğumuzdan emin olmak için birbirimize baktık, ”dedi Albay gözlerinde yaşlarla.
Bulgaristan’dan alınan resmi verilere göre Belen’de 517 Türk tutuklu bulunuyordu. Ancak babası Belen’de olan Yurtagül, bu sayının çok yüksek olduğuna inanıyor.
Kaynak: TRT Dünyası
