Bosna’daki savaşın şüphesiz en acı günlerinden biri olan 11 Temmuz 1995, binlerce çocuÄŸu öksüz ve yetim bırakırken yüzlerce ebeveyne evlat acısı yaÅŸattı.
Bundan tam 26 yıl önce yaÅŸanan Srebrenitsa soykırımında hunharca katledilen kurbanların bir kısmı, gömüldükleri toplu mezarlarda bulunmayı beklerken, kemik kalıntılarına ulaşılan soykırım kurbanları ise nihai huzuru Potoçari Anıt Mezarlığı’nda buluyor.
Soykırımın yıl dönümü olan 11 Temmuz’da Potoçari’de düzenlenecek anma ve cenaze töreninin ardından 19 kurban daha kemik kalıntılarının bulunduÄŸu tabutlarla topraÄŸa verilecek.
Bosna Hersek Kayıp KiÅŸiler Enstitüsü Müdürü Amor Masovic, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Srebrenitsa soykırımında çok sayıda çocuÄŸun da öldürüldüğünü anımsatarak “Öldürüldüğünde 18 yaşında olan 88, 17 yaşında olan 177, 16 yaşında olan 109, 15 yaşında olan 51 ve 14 yaşında olan 14 kurbanın varlığından söz ediyoruz.” dedi.
Savaşın kayıp kurbanlarını arama iÅŸleminin, tüm bilgi kaynaklarının tükenmesi nedeniyle en zor etaba ulaÅŸtığını aktaran Masovic, “Bugüne kadar 25 binden fazla kayıp kurbanın cesedine ulaşıldı. Ãœlkede çok sayıda toplu mezar tespit edildi. Srebrenitsa soykırımının 1200 kurbanına ise henüz ulaşılamadı.” diye konuÅŸtu.
Masovic, 8 bin 372 BoÅŸnak erkeÄŸin katledildiÄŸi soykırımda 7 bin 111 kurbanının kemik kalıntılarına ulaşılsa da bir kısmının kimliÄŸinin tespit edilemediÄŸine iÅŸaret ederek “Dünyanın hiçbir yerinde yüzlerce veya binlerce insanın kaybolduÄŸu büyük çatışma veya doÄŸal afetlerde kayıpların hepsinin bulunduÄŸu görülmemiÅŸtir. Bizde de durum farksız olacak. Zira kurbanların bir kısmı fiziksel olarak yok edilmiÅŸtir. Kimi yakılmış, külleri Drina Nehri’ne atılmış, kimi ise bulunması epey zor yerlere gömülmüştür.” ifadelerini kullandı.
“Kurbanların bir kısmı, 20 yılı aÅŸkın süredir plastik poÅŸetlerde gömülmeyi bekliyor”
KimliÄŸi tespit edilemeyen 96 kurbanının da topraÄŸa verilmesi gerektiÄŸini belirten Masovic, “Bu insanlar anne babası ölmüş, hiç çocuÄŸu olmamış, kardeÅŸi veya yakın akrabaları olmayan kiÅŸiler. Kimliklerinin tespit edilebilmesi için kan örneÄŸi verebilecek kimseleri yok. Kemik kalıntılarına Srebrenitsa, Bratunac, Vlasenica ve Zvornik yakınlarındaki toplu mezarlarda ulaşılan bu kurbanların bir kısmı, 20 yılı aÅŸkın süredir plastik poÅŸetlerde gömülmeyi bekliyor.” dedi.
Masovic, söz konusu kurbanların, Potoçari Anıt Mezarlığı’na gömülen ÅŸehitlerle birlikte yaÅŸayıp, birlikte öldüğünü anımsatarak onların da beyaz mezar taÅŸlarını hak ettiÄŸini sözlerine ekledi.
“OÄŸlum karnı aç halde öldürüldü”
Soykırımda iki oÄŸlu ve eÅŸini kaybeden Mirsada Malagic de savaÅŸ baÅŸladığında en küçük oÄŸlunun birinci sınıfta, ortanca oÄŸlunun altıncı sınıfta, en büyük oÄŸlunun ise lisede olduÄŸunu belirterek “En büyük oÄŸlum Elvir öldürüldüğünde 19 yaşındaydı, ortanca oÄŸlum Admir ise 15.” diye konuÅŸtu.
Malagic, aile fertleriyle Srebrenitsa’daki bir benzin istasyonunun yakınlarında ayrıldığını belirterek “Orman yolundan gidecek olanlar ile Potoçari’ye gidecek olanların ayrıldığı bir noktaya ulaÅŸtık. Ãœzerimize top mermileri yaÄŸmaya baÅŸladı. BaÄŸrış, çaÄŸrış ve çığlıklar arasında yakınlarımla vedalaÅŸamadan ayrıldım.” dedi.
EÅŸi ve çocuklarını Potoçari Anıt Mezarlığı’nda topraÄŸa verdiÄŸini anlatan Malagic, şöyle devam etti:
“OÄŸlum Admir’in cesedinde eksik kemikler vardı. Doktorlar kurÅŸuna dizilerek öldürüldüğünü söylediler. Sessiz, sakin bir çocuktu. Srebrenitsa’da aç ve susuzduk. OÄŸlumun, karnı aç halde öldürüldüğünden eminim. Yaşıtları da onun gibiydi.”
Bu yıl 19 kurban toprağa verilecek
Soykırımın 26. yıl dönümünde düzenlenecek anma törenlerinde, kimliği belirlenen 19 kurbanın cenazesi defnedilecek.
Bu yıl toprağa verilecek kurbanlardan en genci öldürüldüğünde 16 yaşında olan Azmir Osmanovic, en yaşlısı ise 63 yaşında öldürülen Husein Kurbasic olacak.
Diğer kurbanların isimleri ise şöyle:
“Vejsil Hamzabegovic (1939), Muhidin Mehmedovic (1977), Ramiz Selimovic (1951), Esnaf Halilovic (1976), Muamer Mujic (1976), Mehmed Beganovic (1947), Hajro Aljic (1944), Jusuf Aljic (1967), Zajim Hasanovic (1968), Asim Nukic (1971), Nezir Dautovic (1969), Ibrahim Avdagic (1950), Jusuf Halilovic (1948), Salih Dzananovic (1955) ve Meho Karahodzic (1939).”
Srebrenitsa’nın 11 Temmuz 1995’te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerince iÅŸgal edilmesinin ardından BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) bünyesindeki Hollandalı askerlere sığınan sivil BoÅŸnaklar, daha sonra Sırplara teslim edildi.
Kadın ve çocukların Boşnak askerlerin kontrolündeki bölgeye ulaşmasına izin veren Sırplar, en az 8 bin 372 Boşnak erkeği ormanlık alanlar, fabrikalar ve depolarda katletti. Katledilen Boşnaklar, toplu mezarlara gömüldü.
Savaşın ardından kayıpları bulmak için baÅŸlatılan çalışmalarda, toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin ardından her yıl 11 Temmuz’da Potoçari Anıt Mezarlığı’nda düzenlenen törenle topraÄŸa veriliyor.
Bu yıl 19 soykırım kurbanının defnedileceÄŸi Potoçari Anıt Mezarlığı’na bugüne kadar 6 bin 652 soykırım kurbanı defnedildi.
Soykırım kurbanlarının cesetleri, ülkenin 570 farklı noktasında bulunurken bugüne kadar defnedilen en genç soykırım kurbanı doğumundan birkaç gün sonra katledilen Fatima Muhic oldu.
