Yaklaşık 15 yıl önce, Sırp Cumhuriyeti’nin o zamanki başbakanı ve bugün taraf başkanı Milorad Dodik, BH Savcılığındaki yabancı savcıların görevden alınmasını talep etti. Bugün olduğu gibi o zaman da referandum tehdidinde bulunmuş ve yüksek temsilcinin görevden alınmasını talep etmişti.
Milorad Dodik’in çok sayıdaki açıklamasını okurken, politikasının son on yılda, hatta daha uzun süredir önemli ölçüde değişmediği açıktır. Kendisini getirip iktidarda tutmalarına rağmen sürekli olarak yabancılara, uluslararası toplumun müdahalesine ve Yüksek Temsilicilğe karşı çıkıyordu.
Bugün Dodik, Bosna Hersek Anayasa Mahkemesi’nden üç yabancı yargıcın görevden alınmasını talep ediyor, yüksek temsilcisini tanımıyor ve yabancı diplomatları küçümsüyor.
Bugün, örneğin 2009’daki açıklamalara bakıldığında, sanki zaman durmuş gibi.
Bu nedenle, dönemin Sırp Cumhuriyeti Başbakanı Milorad Dodik, yabancı hakim ve savcıların görev süresinin uzatılmasına yönelik kararı “yasal şiddet” olarak nitelendirdi. Savaş suçları dairelerindekiler dışındaki tüm yabancı hakim ve savcıların görev süresi kaldırıldı (2012’ye kadar uzatıldı).
Dodik 14 Aralık 2009’da düzenlediği basın toplantısında gazetecilere verdiği demeçte, “SC vatandaşları, yüksek temsilci tarafından kendilerine uygulanan yasal şiddeti kabul etmek isteyip istemediklerini beyan etmelidir.” dedi.
Dodik, tıpkı bugün olduğu gibi o zaman da SC’nin yüksek temsilci gibi yabancıların gelişinin engellenmesi gerektiğine inandığını belirterek, Boşnaklar, Hırvatlar, Sırplar ve diğerlerinin BH’deki siyasi temsilcilerini Yüksek temsilci ve diğer uluslararası yetkililer tarafından gerçekleştirilen uzun vadeli zorbalık ve yasal şiddeti sona erdirmeye çağırdı.”
Dönemin Yüksek Temsilcisi Valentin Inzko’nun bu kararından sonra Dodik, SC Hükümeti’ni acil toplantıya çağırdı ve bu tarafta referandum yapmakla tehdit etti. İki yıl sonra Dodik, Bosna-Hersek Mahkemesi ve Savcılığı konusunda yeniden referandum tehdidinde bulundu.
Dodik, Mayıs 2011’de AB Ortak Dış ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton ile yaptığı görüşmenin ardından referandumdan vazgeçti.
SC’de yapılacak ilk referandumda vatandaşların “Bosna-Hersek’teki yüksek temsilcinin dayattığı yasaları, özellikle Bosna devlet mahkemesi ve savcılığına ilişkin yasaları destekliyor musunuz?” sorusu üzerine söz sahibi olması planlanıyor.
Yüksek Temsilci Valentin Inzko, Milorad Dodik’e kararı geri çekmesi için yedi gün süre verdi, aksi takdirde Bonn yetkilerini kullanarak kararı iptal edecek ve SC yetkililerine yaptırım uygulayacak. Bunun üzerine SC, devlet kurumlarının çalışmalarını engellemekle tehdit etti.
Bugün Dodik, Bosna-Hersek kurumlarına – mahkeme ve savcılık – yönelik yeni saldırıları açıkça duyuruyor, öyle ki SC Ulusal Meclisi bu kurumların taraf topraklarındaki faaliyetlerini yasaklama kararı alacak. Sırp Cumhuriyeti aynısını SIPA için de hazırladığını söylüyor.
Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi ve Anayasa Mahkemesi’nin kararlarının uygulanmamasına yönelik kararlara Yüksek Temsilci Christian Schmidt, tepkisini şimdiden bu yasa ve kararları iptal ederek ve Bosna Hersek Ceza Kanunu’nda değişiklik yaparak gösterdi. Şimdi sıra Bosna Hersek Savcılığı, Bosna Hersek Mahkemesi ve SIPA’da./Balkan Postası
