Sırbistan’da başkent Belgrad’daki bir ilkokulda 13 yaşındaki bir öğrencinin dokuz kişiyi öldürdüğü katliam, ülkedeki bireysel silahlanma sorununu yeniden gündeme taşıdı.
Vladislav Ribnikar İlkokulu’ndaki saldırıda adı açıklanmayan zanlıdan sonra annesi ve babası da gözaltına alındı.
Babasının ruhsatlı iki tabancasıyla okula gelen çocuğun tarih dersinde önce öğretmeni, sonra da arkadaşlarına ateş açtığı belirtiliyor.
Sırbistan Eğitim Bakanı Branko Ruziç, ülkede ilk kez bu tür bir katliamın gerçekleştirildiğini söyledi.
Tüm ülkeyi sarsan saldırı nedeniyle üç günlük yas ilan edilirken, şimdi birçok kişi, silahların 13 yaşındaki bir çocuğun eline nasıl geçtiği sorusuna yanıt arıyor.
Polise göre çocuk silahları babasının para kasasından aldı. Sırbistan’da 18 yaşından büyük olanlar tabanca, av tüfeği ve mermi satın alabiliyor.
Mevcut yasalara göre silah alabilmeniz için geçerli bir nedeninizin olması gerekiyor. Ayrıca bir sağlık raporu isteniyor. Silah ruhsatı çıkarıldıktan sonra doktor ruhsat sahibinin sağlığını izlemek ve bir değişiklik olursa rapor etmek zorunda.
2022’de Sırbistan hükümeti, silahların kayıt altına alınabilmesi için bir yasa çıkardı. Henüz bu yasanın nasıl bir etki yarattığıyla ilgili bir veri bulunmuyor.
Belgrad Güvenlik Politikaları Merkezi adlı sivil toplum kuruluşundan Predrag Petroviç, 2022’de BBC’ye yasada hala boşluklar bulunduğunu ve sağlık yetkilileriyle polisin yeterince iş birliği yapamadığını söylemişti.
1990’ların başında Yugoslavya’nın parçalanması ve yıllarca devam eden savaşların ardından milyonlarca küçük silah ve tonlarca merminin izi sürülemedi.
2018’de yayımlanan Küresel Küçük ve Hafif Silahlar Araştırması’na göre, Balkanlar’da vatandaşların elindeki küçük ve hafif silahların sayısı, polis ve askerin elindekilerden dokuz kat fazla.
Sırbistan’da her 100 kişiye neredeyse 40 silah düşüyor.
Daha yakın bir zaman önce yayımlanan başka bir rapora göre Karadağ’da bu sayı daha fazla.
Karadağ, bireysel silahlanmada Avrupa’da ilk, dünyada ise ABD’nin ardından ikinci sırada.
Ancak Sırbistan’da birçok kişi silahların kendisinin bir sorun olduğunu düşünmüyor.
Belgrad Güvenlik Politikaları Merkezi Başkan Yardımcısı Bojan Elek, BBC’ye “Burada meselenin silah sahipliği olduğunu söyleyemem” diyor:
“Hükümet, silahları kayıt altına almak için çok şey yaptı. Düzenli olarak silahlarla ilgili aflar çıkarılıyor ve bu alanda uluslararası yardım alınıyor.”
Ancak birçok kişi, tabanca sayısının fazlalığını kabul ediyor.
Yüz yıllar boyunca birçok krizin yaşandığı Balkanlar, bir silah deposu gibi. Birçok evde ata yadigarı silahlar var.
Predrag Petroviç 2022’deki röportajında “Balkanlar’da son 30 yıldaki siyasi ve sosyo-ekonomik istikrarsızlık ve yeni savaş tehditleri nedeniyle birçok kişi silahlarından vazgeçmiyor. İnsanlar her olasılığa karşı silahlarını yanında tutmak istiyor. Bunda siyasi istikrarsızlığın yanı sıra maço kültürünün de etkisi var. Silah burada bir statü sembolü” demişti.
Sırbistan’daki yasa dışı silahların sayısı bilinmiyor. Tahminler 200 bin ile bir milyon arasında değişiyor.
Balkanlar’da her 100 kişiye düşen silah sayıları söyle:
- Sırbistan: 40
- Karadağ: 40
- Bosna Hersek: 30
- Kuzey Makedonya: 30
- Kosova: 24
- Hırvatistan: 2
- Arnavutluk: 1,5
Kaynak: Küresel Küçük ve Hafif Silahlar Araştırması
