1 Eylül’de, Sırbistan’ın başkenti Belgrad’da on binlerce vatandaş, lise öğrencilerinin çağrısıyla düzenlenen hükümet karşıtı bir protesto kapsamında anma yürüyüşüne katıldı. Yürüyüş, yeni eğitim-öğretim yılının ilk gününde bir blokaj niteliği taşıyordu.
Gösteri, Belgrad’ın merkezindeki Cumhuriyet Meydanı’nda sona erdi. Burada Novi Sad tren istasyonundaki çatının çökmesi sonucu hayatını kaybeden 16 kurban için çelenkler ve beyaz güller bırakıldı. Ayrıca kurbanların anısına 16 dakikalık bir saygı duruşu yapıldı.
Protestonun nedeni, çatının çökmesinin üzerinden on ay geçmesine rağmen sorumlular hakkında şeffaf bir soruşturma yürütülmemesi oldu. Bu olay Sırbistan genelinde kitlesel protestolara ve üniversitelerde blokajlara yol açmıştı. Gösterilerde erken seçim çağrısı yapıldı, ayrıca özgür medya ve bağımsız kurumlar talep edildi.
Protestodaki mesajlar: medya, adalet ve kültür
Protestocular Belgrad’da yürüyüş sırasında çeşitli binaların önünde kısa duraklamalar yaptılar.
- Politika gazetesi ve Radio Beograd binası önünde hoparlörden yayınlanan kayıtta: “Özgür medya ölüyor. Biz hatırlıyoruz, susmuyoruz.” denildi.
- Anayasa Mahkemesi binası önünde ise bir başka kayıtta: “Sırbistan’da yargı yalnızca ders kitaplarımızda bağımsızdır.” ifadeleri yer aldı.
- Öğrenci Kültür Merkezi (QKS) önünde, mevcut hükümetin kültürü bir “siyasi propaganda aracı” haline getirdiği vurgulandı.
Polis bölgede hazır bulundu. Göstericiler yürüyüşün bir bölümünde hükümet yanlısı çadırların bulunduğu alandan geçerken kısa süreli gerginlik yaşandı. Bazı protestocular polis ve hükümet yanlılarına taş attı, ancak ciddi bir olay çıkmadı.
Novi Sad’da protesto
Aynı gün Novi Sad’da da binlerce kişi sessiz yürüyüş gerçekleştirdi. Yürüyüş, Novi Sad Üniversitesi’nden tren istasyonuna kadar sürdü. Göstericiler 1 Kasım 2024’te yaşanan çatı çökmesinde hayatını kaybedenleri 16 dakikalık saygı duruşu ile andı. Kolonun güvenliği traktörlü çiftçiler ve motosikletliler tarafından sağlandı.
Çatının çökmesinden sonra yaşananlar
Novi Sad tren istasyonundaki kaza, Sırbistan genelinde büyük tepkilere yol açtı. Öğrenciler ve vatandaşlar yetkililerin sorumluluk almasını, şeffaf soruşturma yapılmasını ve erken seçimleri talep ettiler.
- Hükümet sorumluluğu reddetti, Cumhurbaşkanı Aleksandar Vuçiç erken seçim ilan etmeyi reddetti.
- Savcılık 30 Aralık’ta iddianame hazırladı, ancak Novi Sad Yüksek Mahkemesi nisan ortasında dosyayı “daha fazla inceleme için” iade etti.
- 1 Ağustos’ta Organize Suçlarla Mücadele Savcılığı, Novi Sad–Macaristan sınırı demiryolu modernizasyonu projesi kapsamında yolsuzlukla bağlantılı olarak 11 kişiyi tutukladı. Bu projeye tren istasyonunun rekonstrüksiyonu da dahildi.
- Tutuklananlar arasında eski Ulaştırma Bakanı Tomislav Momiroviç bulunuyor. Eski Bakan Goran Vesiq de soruşturmada yer alıyor ancak hastanede tedavi görüyor.
- 15 Ağustos’ta medyada çıkan haberlere göre, tüm şüpheliler ev hapsine alındı.