Sırp birliklerinin 5 Nisan 1992’de Saraybosna’yı kuşatmasıyla başlayan, 100 binin üzerinde insanın ölümüyle sonuçlanan Bosna Savaşı’nın izleri canlılığını korumaya devam ediyor.
Avrupa Birliği (AB), 15 Ocak 1992’de Slovenya ve Hırvatistan’ın bağımsızlığını kabul ederken, Bosna Hersek’in bağımsızlığı için referandum yapılmasını şart koştu. Bunun üzerine Bosna Hersek, Şubat 1992’de bağımsızlık referandumu yapma kararı aldı.
Katılımı düşürmek, geçersiz kılmak isteyen Bosnalı Sırplar referandumu boykot etme kararı aldı. Tüm engellemelere ve zorluklara rağmen yapılan referandum sonucunda Bosna Hersek, Yugoslavya’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etti.
Bosna Hersek’in, 1 Mart 1992’deki referandumunda bağımsız bir devlet olmasının hemen ardından 5 Nisan 1992’de Saraybosna Sırp birlikler tarafından kuşatıldı. Bu kuşatma, 3,5 yıl süren, geride büyük acılar ve kötü hatıralar bırakan kanlı bir savaşı resmen başlattı.
Referandumdan sonra Sırplar, Müslümanların çoğunlukta olduğu bölgelere saldırmaya başladı. Amaçları bu bölgelerin de dahil olduğu Sırp Cumhuriyetine bağlı yeni bir Bosna Sırp bölgesi ilan etmekti.
Sırplar, 13 bin kişilik kuşatma kuvvetleriyle Saraybosna’yı çevreleyen tepelere konuşlandı, buradan ağır ve hafif silahlarla saldırarak şehri abluka altına aldı. Buna karşılık Bosna Devleti Savunma Kuvvetleri (Bosna Hersek Cumhuriyeti Ordusu-ARBiH) kuşatma altındaki şehirde 19 ay içinde 70 bin kişilik ordu kurdu. Fakat bu ordu yeterli teçhizata sahip değildi ve kuşatmayı kırmaya gücü yetmedi.
Modern tarihin en uzun kuşatması olarak kabul edilen ve tam 1425 gün süren Saraybosna kuşatması, 1601’i çocuk toplam 11 bin 541 kişinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlandı.
Saraybosna’nın kuşatılması ile resmen başlayan ve ülkenin dört bir yanına yayılan savaşta 100 bin kişi öldü, en az 2 milyon kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı.
Kanlı savaş, 21 Kasım 1995 tarihinde ABD’nin Ohio eyaletindeki Dayton Hava Üssü’nde, Boşnak, Sırp ve Hırvat tarafların anlaşmasıyla sona erdi.
Dayton Barış Antlaşması, ABD’li diplomat Richard Hallbrooke’un girişimleriyle Bosna Hersek’in ilk cumhurbaşkanı merhum Aliya İzzetbegoviç, eski Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Milosevic ve eski Hırvatistan Cumhurbaşkanı Franyo Tucman tarafından paraf edildi.
5 Nisan 1992 tarihinde saldırıya uğrayan Saraybosna, 29 Şubat 1996 tarihine kadar kuşatma altında kaldı.
Kuşatmanın haritası da çıkarıldı
Bosna Hersek Haritacılık Kurumu’nun eski çalışanı Fikret Logic Saraybosna Kuşatması’nın haritasını çıkardı.
Logic, 44 ay süren kuşatmanın haritasını nasıl hazırladığının detaylarını AA muhabirine anlattı.
Bosna Savaşı sona erdiğinde Saraybosna Kuşatması Haritası’na ihtiyaç olduğunu gördüğünü belirten Logic, “Bu harita ile gelecek nesillere Saraybosna’da neler yaşandığını anlatmak ve yaşananları unutturmamak istedim.” dedi.
Harita hazırlama sürecinin uzun sürdüğünü, bakanlıklara taleplerinin cevapsız kaldığını ifade eden Logic, zaman zaman bu fikirden vazgeçme aşamasına geldiğini de belirtti.
Logic, haritayı hazırlama sürecinin yaklaşık üç yıl sürdüğünü ifade ederek “Bu haritayı yaparken kar amacım asla olmadı. Yarın bir gün torunlarımın, ‘Bunu dedemiz yaptı’ demesi benim için yeterli.” diye konuştu.
Fikret Logic, projenin çok önce hayata geçirilmesi gerektiğini vurgulayarak kuşatma haritasının Bosna Hersek’teki tüm okullarda olması gerektiğinin altını çizdi.