Rusya ve Çin, Bosna’daki savaşı sona erdiren 1995 barış anlaşmasının uygulanmasını denetleyen uluslararası yüksek temsilcinin yetkilerini ‘derhal’ ortadan kaldıracak bir BM Güvenlik Konseyi kararı taslağı hazırladı.
Taslakta, Dayton barış anlaşmasının uygulanmasına ilişkin 1997’de yapılan bir konferansta, yüksek temsilciye verilen yetkilerin “Bosna’da tarafların kaydettiği ilerleme göz önüne alındığında artık gerekli olmadığı” belirtiliyor.
AP haber ajansının gördüğü taslak metin, Alman Christian Schmidt’in “Yüksek Temsilciler Dairesi’nin kapatılmasıyla birlikte 31 Temmuz 2022’ye kadar” atanmasını destekliyor.
27 Mayıs’ta Dayton Antlaşması’na göre, ülkede barışın garantörü olan Barış Uygulama Konseyi tarafından yüksek temsilci olarak atanan Schmidt’in görevi, 1 Ağustos’ta devralması bekleniyor. Avusturyalı temsilci Valentin Inzko, 12 yıl bu görevde kalmasının ardından 27 Mayıs’ta istifa etmişti.
Bosnalı Sırplar eleştiriyor
Yüksek temsilcinin yetkileri, Rusya ile yakın bağları olan Bosnalı Sırplar tarafından eleştiriliyor. Yüksek Temsilciler Dairesi kurulduğu günden bu yana yargıçlar, memurlar ve milletvekilleri de dahil olmak üzere çok sayıda yetkiliyi görevden aldı.
Schmidt’in atanmasına karşı çıkan Rusya, uzun süredir yüksek temsilcilik görevinin kaldırılmasını istiyor.
Dayton anlaşmasına dahil olmayan BM Güvenlik Konseyi’nin Yüksek Temsilcilik Ofisi’ni kapatma yetkisinin olup olmadığı henüz belli değil.
Rusya ve Çin’in ABD ve Avrupa Konseyi üyelerinin muhalefetiyle karşılaşacağına kesin gözüyle bakılıyor.
1992-95 savaşını sona erdiren ABD’nin aracılık ettiği Dayton barış anlaşması, Bosna Hersek’te biri Bosnalı Sırplar tarafından yönetilen, diğeri ise ülkenin çoğunluğu Müslüman olan Boşnaklar ve Hırvatlar tarafından yönetilen iki ayrı entite kurdu.
“Yaygın yolsuzlukla mücadele”
Mayıs ayındaki Bosna ile ilgili son Güvenlik Konseyi toplantısında, ABD Büyükelçisi Linda Thomas-Greenfield, yüksek temsilcinin Dayton anlaşmasının sivil yönlerini izleme ve desteklemedeki “temel rolünü” vurguladı.
Bosna-Hersek’in uluslararası denetimden çıkabilmesi için Barış Uygulama Konseyi tarafından belirlenen belirli kriterleri karşılaması gerektiğini belirten Greenfield, “Bu, her şeyden önce, Bosna-Hersek’te hukukun üstünlüğünü tehdit eden yaygın yolsuzlukla mücadele etmek anlamına geliyor.” demişti.
İngiltere’nin siyasi koordinatör yardımcısı Alice Jacobs, Bosnalı Sırpların desteklediği Bosna’nın “barışçıl şekilde parçalanması” konusundaki söylemini Dayton anlaşmasını baltalayan “barış ve istikrar için gerçek bir tehdit” olarak nitelendirdi.
Fransa’nın BM büyükelçi yardımcısı Nathalie Broadhurst, 4 Mayıs’taki konsey toplantısında “bölücü, milliyetçi ve ayrılıkçı söylem veya savaş olasılığını çağrıştıran söylemler kabul edilemez” dedi.
Bosna’da hem Yüksek Temsilciler Dairesi’nin hem de AB askeri operasyonunun sürdürülmesini destekleyen Paris yönetimi, Yüksek Temsilcilik Ofisi’nin kapatılması için Bosna’nın Brüksel tarafından önerilen reformları ve kriterleri tam olarak uygulaması gerektiğinin altını çiziyor.