Sırbistan’ın doğusundaki Blagojev Kamen adlı küçük maden köyü, bir zamanlar 200 ailenin yaşadığı, sokaklarında çocuk seslerinin duyulduğu, okulu, doktoru ve fırını olan yeşillikler içinde bir yerdi. O günleri gözleri dolarak anlatan Uros Trainovic, şimdilerde ise sadece birkaç kişinin yaşadığı bu yerleşimin artık bir ‘hayalet köye’ dönüştüğünü söylüyor.
Sırbistan’ın bunun gibi birçok köyünde yaşanan durum, Ahmet Kutsi Tecer’in ‘Orda bir köy var uzakta’ şiirini çağrıştırıyor. Gençler köylerini bırkakarak yoksulluktan kurtulup iş bulmak için büyük şehirlere ya da Avrupa’da başka ülkelere göç ediyor. Bir daha da dönmüyor.
“Çok acı verici herkes gitti. Artık genç kalmadı” şeklinde başlıyor söze 71 yaşındaki Uros Trainovic.
Yugoslavya’nın dağılmasından sonra 1990’larda yaşanan iç savaş, tüm diğer Balkan ülkeleri gibi Sirbistan’ı da derinden etkiledi. Ekonomik dar boğaz ve siyasal çöküş ile birlikte, doğup büyüdükleri köylerde geçimini sağlayamayan gençler çözümü göç etmekte buldu.
Sırbistan’da her yıl bir yerleşim ‘hayalet köye dönüşüyor’
Dünya Bankası’nın rakamları da bu durumu doğrular nitelikte. Yetkililer, yaklaşık 7 milyon olan Sırbistan nüfusunun 2050 yılında 5.8 milyona gerileyebileceğini belirtiyor.
Sırp hükümeti de her yıl sistematik bir şekilde bir kasabanın tamamen boşaldığını, nüfusu 10 binin altında en az 18 belediye olduğunu söylüyor.
Ülkenin nüfusu o kadar hzlı bir şekilde düşüyor ki, Birleşmiş Milletler yardım için adım attı. BM Kalkınma Programı ve BM nüfus Fonu, yedi uluslararası uzmandan oluşan bir grup ile geçen ay Sırbistan’ı ziyaret etti.
AP’ye açıklamalarda bulunan Demografi uzmanı Wolfgang Lutz ise asıl sorunun genel nüfus düşüşünden ziyade Sırbistan’ı terk eden kişilerin ‘kapasiteleri’ olduğunu dile getiriyor;
“Göç edenler daha iyi eğitimli, daha yetenekli, daha zeki insanlar. Bu kesinlikle insan sermayesinin bir drenajıdır.”
90’larda köylerindeki madenlerin kapatıldığını söyleyen Trainovic, hala altın ve diğer minerallerin olduğunu, ama kimsenin yatırım yapmadığını söylüyor.
Oğullarından birinin Almanya’da, diğerinin ise Avusturya’da yaşadığını anlatan Trainovic en azından çocukları kendisini sık sık ziyaret ettiği için memnun. “Fakat kesin dönüş yapsalar burada onlar için yapacak hiçbir şey yok” diyor.