Balkanlarda Kosova ve Sırbistan arasındaki plaka krizi ile başlayıp, Bosna Hersek’teki Sırp lider Dodik’in “yeni ordu kurma” söylemleri ile devam eden gerilim tırmanıyor. Kosova Başbakanı Kurti, Sırbistan’ın ateşle oynadığını, hem Kosova’nın hem de Bosna Hersek’in savaş tehdidi altında olduğunu söyledi.
Savaşın sona ermesinin üzerinden 20 yıldan fazla süre geçmesine rağmen krizlerin sona ermediği Balkanlar’da peş peşe yaşanan gerilimler “Yeni bir savaş kapıda mı?” tedirginliğine neden oldu.
Krizin tam göbeğinde The Telegraph Gazetesi’ne konuşan Kosova Başbakanı Albin Kurti, Sırbistan hükümetinin Batı’yı yeni bir Balkan savaşı ile tehdit ettiğini söyledi.
Kurti, Sırbistan Cumhurbaşkanı Alexander Vucic’i “Dünya Savaşı sırasındaki Almanya” gibi davranmakla suçladı ve Batılı hükümetler onu ciddiye almazsa Kosova ve Bosna’daki krizlerin tırmanabileceği konusunda uyardı.
Sırbistan, Eylül ayında Kosova sınırına asker konuşlandırdı ve Sırp protestocular geçen ay ülkenin kuzeyinde Kosova polisiyle çatıştı.
Bu haftanın başlarında BM’nin Bosna yüksek temsilcisi Christian Schmidt 1995 Dayton barış anlaşmasının çökmeye yakın olduğu konusunda uyardı. Schmidt, Sırp ayrılıkçıların ordu kurma hazırlıkları ile Bosna’nın “savaş sonrası dönemin en büyük varoluşsal tehdidi” ile karşı karşıya olduğu belirtti.
SAVAŞ TEHDİDİ
Sırbistan’ın Avrupa’yı taviz için tehdit ettiğine dikkat çeken Kurti, “Zamanında Almanya’nın yaptığı gibi, bizi memnun etmeyecekseniz bir tane daha yaparız diyorlar” dedi. Kurti sözlerine şöyle devam etti:
DURUM ESKİSİNDEN TEHLİKELİ
“Sırbistan’da son yıllarda hızla artan askeri harcamalarına bakın. Bütün bunları kim için alıyorlar? Bunu çok sakin bir şekilde söylüyorum uyarım duygusal değil, rasyonel bir analize dayanıyor. Bence durum kesinlikle eskisinden daha tehlikeli.”
Sırbistan’ın savunma harcamaları 2015’ten bu yana tam iki kat artarken bu da ülkeyi Batı Balkanlar’daki en büyük askeri harcama yapan ülke yaptı. Ülke son yıllarda hava kuvvetlerini büyük ölçüde modernize etti, Rusya ve Çin’den insansız hava araçları, uçaklar ve hava savunma sistemleri satın aldı .
PLAKA KRİZİNDE NELER OLMUŞTU?
Kosova İçişleri Bakanlığı, 20 Eylül’de yaptığı açıklamada, ülke sınırlarından geçmek isteyen Sırbistan plakalı araçların geçişlerine izin verilmediğini ve ülkeye giren araçlara geçici Kosova plakası verileceğini duyurmuştu.
İki ülke arasında 2016’da imzalanan serbest trafik dolaşımı anlaşmasının 15 Eylül’de süresinin dolduğuna işaret edilen açıklamada, ülkede sadece Kosova Cumhuriyeti plakalı araçların dolaşımının mümkün olacağı kaydedilmişti.
Açıklamada, geçici plakaların araçların ön ve arka camına yerleştirildiği, gerçek plakaların ise söküldüğü ifade edilmişti.
Sırbistan, Kosova’nın plaka kararına oldukça sert tepki gösterdi ve ordu birliklerini Kosova sınırına konuşlandırdı.
Kosova’nın da polis birlikleri sınırda konuşlanmıştı. Jarinje ve Bernjak sınır kapılarına giden yol Kosovalı Sırp protestocular tarafından kurulan barikatlarla kapatılmıştı.
Gerginliğin artması üzerine AB ve NATO’dan diyalog ve tansiyonu düşürme çağrıları gelmişti.