Köşe Yazıları

“ÇATIŞMA VE ANLAŞMA ARASINDA KOSOVA’NIN KUZEYİ”

Bayram POMAK Kosova ve Sırbistan arasında henüz sonuçlanmamış olup halen devam etmekte olan müzakereler son dönemde hareketlenmeye başladı. 2011 yılından itibaren AB’nin kolaylaştırıcılığında devam eden müzakerelerde birçok anlaşma yapıldı. Ancak anlaşmaların birçoğu uygulamaya geçemedi. Bu yıl başlayan Rusya-Ukrayna savaşı Avrupa’da yeni bir tedirginliğin doğmasına neden oldu. Özellikle 31 Temmuz akşamı Kosova’nın kuzeyinde yaşanan gerginlik herkesin tedirginliğini bir kat daha artırdı. Araya AB ve ABD diplomatları girerek, Kosova Hükümetinin araç plakalarına ilişkin kararını ertelettiler. Bunun üzerine Kosova Hükümeti, Kosova’da yaşayan Sırplara Sırbistan İçişleri Bakanlığının verdiği yasadışı araç plakalarının Kosova plakalarıyla değiştirmeleri için yeni bir süre verdi. Bu süre 31 Ekim’de doldu. Buna rağmen Kosovalı Sırpların büyük çoğunluğu Kosova’da geçersiz ve yasadışı sayılan Sırp plakalarını Kosova plakalarıyla değiştirmedi. 31 Ekim’de yeni bir […]

-

BİR DÜŞÜNÜR VE LİDER OLARAK ALİYA İZZETBEGOVİÇ

Bayram POMAK Son yüzyılda Balkanlardan çıkmış en önemli entellektüel kimdir diye sorsalar hiç şüphesiz Aliya İzzetbegoviç derim. Doğu ve Batı medeniyetinin çarpışma alanı olan Balkanlarda doğan ve yetişen İzzetbegoviç Doğu ve Batı’yı en doğru şekilde değerlendirmiş, sentezlemiş ve ortaya evrensel bir dünya görüşü koymuştur.Bu evrensel dünya görüşünün kaynağı hiç şüphesiz ki İslam’dır. İzzetbegoviç, bir  Müslüman olarak Avrupa’ya da, Avrupa’nın dünyaya bakışına da meydan okumakta ve kendisini Avrupalı bir Müslüman olarak tanımlamaktadır. Ancak İzzetbegoviç’in Avrupalı Müslüman tanımı,Avrupa’ya karşı psikolojik kompleksler içeren bir tavır değil bilakis Avrupa’ya meydan okuyan ve İslam’ın da Avrupa’nın bir parçası olduğunu söyleyen özgüvenli bir uruştur. İzzetbegoviç, Avrupa’yı hem okuyarak hem de Bosna savaşında yaşayarak müşahade etmiştir. Avrupalı Müslüman olması hasebiyle partisiSDA’nın (Demokratik Eylem Partisi) amblemini Endülüslü Müslümanların […]

-

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’IN BALKAN ÜLKELERİ ZİYARETİNİN MESAJLARI

Cumhurbaşkanı Erdoğan 6-7-8 Eylül tarihlerinde üç Balkan ülkesi Bosna Hersek, Sırbistan ve Hırvatistan’ı ziyaret etti. Erdoğan’ın bu ziyareti bölge medyası ve halkı tarafından yakından takip edildi. Bölgenin, Ukrayna savaşı ile birlikte sancılı bir dönemden geçtiği bir zamanda, Erdoğan’ın ziyareti ayrı bir önem arzetmektedir. Özellikle Bosna ziyareti Cumhurbaşkanı için her zaman farklı bir önemdeydi. Çünkü kendisinin de açıkladığı üzere Aliya İzetbegoviç’in ‘‘Tayyip evladım buralar size emanetir’’ sözü Bosna’ya farklı bir özellik kazandırmıştır. Son zamanlarda Bosna’da gelişen olaylar ve en son Kosova Sırbistan gerginliği bölgedeki dengelerin ne kadar hassas olduğunu göstermiştir. Özellikle Ukrayna savaşından Balkan ülkeleri bazı  dersler çıkarmaya başladı. Rusya’nın agresif politikaları Sırplar hariç diğer tüm Balkan halklarında tedirginlik yaratmıştır. Diğer taraftan Avrupa’nın Zelenski’ye tam olarak sahip çıkmaması Balkan ülkeleri ve […]

-

TÜRKİYE’NİN BALKAN POLİTİKASI SİYASAL İSTİKRAR VE BARIŞIN KORUNMASINI ESAS ALIYOR

Balkanlar tarihte ve günümüzde Doğu ile Batı arasında bir tampon bölge işlevi görmüştür. Bosna Hersek-Hırvatistan sınırı yüzyıllar boyunca Doğu ile Batı’nın, Katoliklik ile Ortodoksluğun ve Müslümanlık ile Hıristiyanlığın birbiriyle karşılaştığı ve birbirinden ayrıldığı bir fay hattı olmuştur. Balkanların dar tanımı, Eski Yugoslavya ardılı devletler ile Arnavutluk, Bulgaristan, Yunanistan ve Türkiye’nin Trakya bölgesini içeriyor. Geniş tanımda ise ilave olarak Tuna Nehri’nin kuzeyinde bulunan Romanya ve Moldovya da yer alıyor. Türkiye, son 20 yılda ekonomik büyüme ve dış politikadaki çok yönlülüğün doğal bir uzantısı olarak Balkanlarda dikkate değer bir aktör haline geldi. Bununla birlikte günümüzde “Balkanlar” denildiğinde daha çok Batı Balkanlar anlaşılıyor. Bu kavram, Slovenya dışında kalan eski Yugoslavya ardılı devletlerle birlikte Arnavutluk devletini de içeriyor. Balkanlar; etnisite, dil, din ve mezhep […]

-

KOSOVA’NIN KUZEYİNDE YAŞANAN GERGİNLİĞİN ARKA PLANI

Bayram POMAK Temmuz ayının son gecesi Kosova’nın kuzeyinde yaşanan gerginliğin detayları her geçen gün daha çok ortaya çıkıyor. Olayın üzerinden bir haftadan fazla zaman geçerken, taraflar gerginlikle ilgili detayları ve görüşlerini açıklamaya devam ediyor. Bu açıklamalar neticesinde o gergin gece yaşananların arka planını daha iyi okuma fırsatı buluyoruz. 31 Temmuz akşamı yaşananlar konusunda hem Kosova Başbakanı Albin Kurti, hem de Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vuçiç konuştu. Kurti, yaptığı açıklamada 31 Temmuz’da yaşananların Belgrad ve Raşka’da (Kosova sınırına yakın Sırp Belediyesinde) hazırlandığını belirtti. Sirenlerin çalmasıyla birlikte barikatların 10 dakika içerisinde çok profesyonelce bir şekilde konduğunu belirten Kurti, bu kadar profesyonel barikatları ancak bir devlet aklının oluşturabileceğini ifade etti. Barikatların aynı şekilde daha öncekilerden farklı olarak, saldırı için de uygun olduğunu açıkladı. Yani, […]

-

TÜRKİYE’NİN DİPLOMASİ GÜCÜ!

Bayram POMAK Türkiye, konumu itibariyle dünyanın en zor coğrafyalarından birinde bulunmaktadır. Özellikle son 12 yıldır bu coğrafya daha da zor bir hal almıştır. Dünyanın gündemini 2000’li yılların başından itibaren meşgul eden savaşların çoğu bu coğrafyada yaşandı. 2003 Irak işgali, 2011 Suriye savaşı, Libya savaşı vs.Bütün bu yaşananların en fazla etki ettiği ülke Türkiye olmuştur. Binlerce kilometre sınırınızın ötesinde büyük savaşların yaşanmasında etkilenmemeniz imkânsızdır. Bu çatışma ve savaşların size sıçramaması ise neredeyse imkânsızdır. Nitekim, buralarda yaşanan savaş ve çatışmaların Türkiye’ye sıçratılması için çok fazla çaba gösterildi. Terör saldırıları, hendek savaşları, 15 Temmuz ve daha birçok olay bu planın parçasıydı. Türkiye Cumhuriyeti devleti bütün bu tehdit ve tehlikelerin farkında olarak hem savunma sanayii ve ordusunu güçlendirdi hem de diplomatik kanallardan politikalarını sürdürdü. […]

-

AVRUPA BİRLİĞİ BALKANLAR KONUSUNDA SAMİMİ Mİ?

Bayram POMAK 23 Haziran 2022 tarihinde Brüksel’de gerçekleştirilen AB ve Batı Balkan ülkeleri zirvesi, Batı Balkanlar için tam bir fiyaskoydu. Ne Kuzey Makedonya ve Arnavutluk’a üyelik müzakereleri verilmiş ne de Kosova için vize serbestisi tanınmıştı. Bu ülkeler zirveye büyük bir umutla gitmiş ama zirve hüsranla sonuçlanmıştı. Kuzey Makedonya, Arnavutluk ve Kosova’da umut yerini öfkeye bırakmıştı. Zirve çıkışı ve sonrası öfke vardı. Kosova Cumhurbaşkanı Osmani, Kosova’nın vize serbestisi için tüm kriterleri yerine getirdiğini artık AB’nin söz yerine eyleme geçmesi gerektiğini ifade ediyordu. Bu konuda en kızgın ve öfkeli isim Arnavutluk Başbakanı Edi Rama idi. Rama, Bulgaristan’ın Kuzey Makedonya konusunda ki vetosu için ‘Siz yüzkarasısınız’ ifadesini kullandı. Rama’nın bu ifadelerine Bulgaristan Dışişleri Bakanlığı tepki gösterdi. Ancak ona rağmen Rama, Bulgaristan’a böyle davranmaya […]

-

AVRUPA’NIN BÜYÜK GÜNAHI: SREBRENİCA

Bayram POMAK Srebrenica, Avrupa’nın ortasında, Avrupa’nın İkinci Dünya Savaşından sonra gördüğü en büyük soykırım. İnsanlık tarihi boyunca insanlar her zaman savaşmış, birbirlerini öldürmüş ve kitlesel insan kıyımları yapmışlardır. Ancak Srebrenica’yı diğerlerinden ayıran şey dünyada barışı tesis etmek için kurulan bir kurum olan BM’nin masum sivilleri göz göre göre cellatlarına teslim ederek bu soykırıma seyirci kalmasıdır. Yugoslavya dağılma sürecine girmiş ve uluslararası toplum Bosna’ya bağımsızlık için referandum şartı koymuştur. Referandum yapılmış ve referanduma katılanların yüzde doksanı bağımsızlık lehine oy kullanmıştır. Bu gelişmeler neticesinde Sırplar öfke patlamasına uğramıştır. Bunun en açık göstergesi Karadziç’in Bosna Meclisinde Müslümanlara yaptığı konuşmasıdır. Karadziç ‘Müslümanların girdiği yol, yol değildir. Bir savaş olması durumunda Müslümanlar kendilerini koruyamayacaklar ve yok olacaklardır’ derken Aliya İzetbegoviç buna cevaben ‘Karadziç’in yaklaşımı neden […]

-

BALKANLARIN GELECEĞİNİ SOROS İNŞAA EDİYOR? AÇIK BALKAN PROJESİ

Bayram POMAK Altı balkan ülkesi olan Sırbistan, Bosna Hersek, Arnavutluk, Karadağ, Kuzey Makedonya ve Kosova arasında işbirliğini öngören bir proje olan ‘Açık Balkan’ projesi 10 Ekim 2019 tarihinde Sırbistan’ın Novi Sad şehrinde ilan edildi. Ancak o dönemde projenin ismi ‘‘Açık Balkan’’ değil ‘’Mini Schengen’’ idi. 2019’da Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vuçiç ve dönemin Kuzey Makedonya Başbakanı Zoran Zaev bu inisiyatifi ilan ettiler. İnisiyatifin amacı Batı Balkan ülkeleri arasında vatandaş, mal, hizmet ve yatırımların geçişlerinin serbest dolaşıma girmesini sağlamak olarak tanımlanmaktadır. ‘’Açık Balkan’’ inisiyatifinin en son toplantısı 8 Haziran’da Kuzey Makedonya’nın Ohri şehrinde gerçekleştirildi. Daha önce de yapılan birçok zirvede Sırbistan, Makedonya ve Arnavutluk arasında değişik alanlarda anlaşmalar yapılmıştı. Bu toplantıda da kültür ve turizm alanında anlaşmalar yapıldı. […]

-

KOSOVA’NIN FETÖ GAFLETİ

Bayram POMAK Türkiye-Kosova ilişkilerinin tarihten beri olumlu seyrettiği herkesçe malum. Daha önce de birçok defa Türkiye’nin Kosova ile ilgili neler yaptığını söyledik ve bunların çoğu zaten biliniyor. Ancak burada ifade edilmesi gereken hususlardan biri, bu ilişkilerin iyi olmasının en temel nedenlerinden biri Kosova’nın çabaları değil, daha çok Türkiye’nin Kosova’ya olan yaklaşımı olduğudur. 2008’de Kosova bağımsızlığını ilan ettiği tarihten itibaren Türkiye Kosova’nın dış politikasında kilit rol oynamıştır. Özellikle tanımalar konusunda yani üçüncü ülkelerin Kosova’yı tanıması konusunda Türkiye muazzam bir çaba sarf etmiştir. Kosova, Türkiye’nin Orta Asya, Orta Doğu ve dünyanın değişik alanlarındaki nüfuzundan azami derecede faydalanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, Kosova’yı başka ülkelerin de tanıması için bir dönem 24 saat çalışan bir birim oluşturmuştur. Birimin 24 saat esasına göre çalışmasının nedeni […]

-

KURTİ, SIRBİSTAN’IN KOSOVA’DAKİ ELİNİ KESMEYE BAŞLADI

Bayram POMAK 3 Nisan’da Sırbistan’da yapılan seçimlerin oy kullanma işlemi Kosova’da yapılamadı. Kosova’daki Sırp belediyelerinde ve özellikle Kuzey’de istediği gibi at koşturan Sırbistan, Kosova’da yeni hükümet kurulduktan sonra artık bu belediyelerde istediklerini yapamıyor. Konuyla alakalı olarak Kurti Hükümeti’nin aldığı ilk karar 15 Eylül 2021 tarihinde oldu. Daha önce Kosova ve Sırbistan arasında yapılan araba plakaları anlaşmasına göre Sırbistan İçişleri Bakanlığı Kosova’da yaşayan Sırplara araba plakası vermeyi durduracaktı. Ancak Kosova’daki hiçbir hükümet bu anlaşmayı uygulayamadı. Neticede anlaşmanın uygulanması iki defa ertelendi. Anlaşma en son 15 Eylül 2021 tarihine kadar ertelenmişti. Anlaşmanın ertelenmesinin son bulduğu tarih olan 15 Eylül’de Kurti Hükümeti iki ülke arasında mütekabiliyet ilkesi gereği Sırbistan plakalı araçların plaka üstünde yer alan Sırbistan devleti simgelerinin açık bir şekilde Kosova’ya girişini […]

-

“ÇUVALA SIĞMAYAN MIZRAK”: BALKAN TÜRKLÜĞÜ VE TÜRKLERİ

Üsküp Yunus Emre Enstitüsü eski Müdürü ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Samsakçı’nın Kuzey Makedonya’daki nüfus sayımı sonuçlarının ardından ülkedeki Türklere yönelik saldırılara ilişkin kaleme aldığı “’Çuvala Sığmayan Mızrak’: Balkan Türklüğü ve Türkleri” başlıklı yazısını ilginize sunuyoruz. Geçtiğimiz günlerde, günlük ve gündelik politikanın tartışıldığı, konuşulduğu bir televizyon programında konuşmacılardan birisi, Kuzey Makedonya / Balkan Türklüğü hakkında sadece cehaletin ve gafletin değil, politik ihtirasların da ürünü olan bir lâf etti. Bu talihsiz ve aslında tashihe bile değmeyen çirkin söz asırlardır bir inancın, bir medeniyetin, bir sesin ve “duruş”un bayraktarlığını yapan Rumeli Türklerini değil, biz Türkiye Türklerini de irkiltti. Bir insan nasıl bu kadar cahilce bu kadar bilinçsizce konuşabilirdi? “Bir kıt’ada askerle değil, milletle durulur…”   Politikanın ve […]

-

UKRAYNA SAVAŞININ BALKANLARA YANSIMASI

Bayram POMAK Son iki haftadır dünya gözünü Ukrayna’ya çevirmiş durumda. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı sonucu Avrupa yeniden savaşla burun buruna gelmiş oldu. Tüm yorumcular bu savaşın Rusya – Ukrayna savaşı olmadığını, Rusya ve ABD başta olmak üzere, Batı koalisyonunun savaşı olduğu konusunda hemfikir. Rusya ve Batı’nın çatışma alanlarından biri Ukrayna iken, diğer bir bölge ise Balkanlar’dır. Dolayısıyla bu savaşın Balkanlar’ı etkilememesi düşünülemez. Nitekim Kosova Cumhurbaşkanı Vjosa Osmani,“demokrasinin birinci cephesi Ukrayna, ikinci cephesi Balkanlar” olduğunu vurgulaması aradaki ilintiyi açıklar niteliktedir. Savaşın ilk gününden itibarenBalkan ülkelerinde de panik havası hakimdi. NATO üyesi Balkan ülkeleri ile NATO’ya henüz üye olmayanların Balkan ülkelerinin çoğu Ukrayna tarafında yer aldı; Batı ile birlikte Rusya’ya yaptırımlara katıldı. Ancak Balkanlar’da askeri tarafsızlığını ilan etmiş olan Sırbistan bu yaptırımlara katılmadı. […]

-

NATO VE RUSYA ARASINDA BALKANLAR (SIRBİSTAN ve BOSNA HERSEK)

Bayram POMAK NATO ve Rusya’nın dünyanın değişik bölgelerinde çatışma alanları mevcuttur. Hiç şüphesiz ki bu çatışma alanlarının en önemlilerinden biri Balkanlardır. Tarih boyunca bu coğrafya Batı ve Rusya’nın ortak çıkar alanı olmuş ve bu çıkarların çatışması sonucu savaşlar meydana gelmiştir. Tarih, bugün de olmaya, oluşmaya devam ediyorken geçmişin hayaleti de hala bu coğrafyada gezinmekte. Soğuk savaş döneminde Balkanlar Sovyetlerin çıkar alanıyken, Sovyetlerin dağılmasından hemen sonra bu coğrafya NATO tarafından kendi çıkar alanı olarak oluşturulmaya başlandı. Bunun neticesinde Balkan ülkelerinin çoğu NATO üyesi oldu. Süreç hala devam etmektedir. İki büyük gücün takıldığı ve en fazla zorlandığı bölge Sırbistan ve Bosna olurken, en fazla zorlandığı halk ise Sırplar olmuştur. NATO bölgeyi kendi bünyesine katarken Sırp engeline takılmıştır. Bu iki büyük güç arasındaki […]

-

TÜRKİYE’DEKİ BALKAN GÖÇMENLERİNİN SAYISI ABARTILIYOR MU?

Rifat Sait 24.Dönem İzmir Milletvekili Balkan Stratejik Araştırmalar Merkezi (BASAM) Başkanı rifatsait@gmail.com Geçen hafta Sayın Cumhurbaşkanımızla Arnavutluk’a gittik. Yoğun ve başarılı bir programdan sonra Ankara dönüş yolundayız. Herkes de hafif bir yorgunluk var. Yanımızda Genel Başkan yardımcısı, milletvekilleri, Başkan, Genel müdür düzeyinde dostlarımız da var. ( Herhangi bir kişisel sorun olmaması için isim vermek istemiyorum.) Hemen karşımda oturan üst düzey devlet görevlisi arkadaşımızla tatlı bir tartışmaya giriyoruz. Tartışma konusu Türkiye’deki Balkan göçmenlerinin sayısı. Benim iddiam Türkiye’de en az 20 Milyon dolaylarında Balkan göçmeninin yaşamakta olduğu. Üst düzey devlet görevlisi arkadaşımız ise bunu kabul etmiyor. En fazla 5 Milyon vardır diyor. Hatta bu konuda akademik çalışma yaptığını ve devlette bulunduğu görevi gereği bunu iyi bildiğini söylüyor. Ben de Arnavut inadımdan geri […]

-