Çin ve Sırp ordusunun ilk ortak eğitimi, iki ülkenin askeri işbirliğini derinleştirmede atılmış yeni bir adım. Böylece, Sırbistan, Çin’le askeri eğitim yapan tek AB aday ülkesi oldu.
Çin Savunma Bakanlığı, “Barışın Koruyucusu 2025” adlı Çin ve Sırp ordularının özel birlikleri için ortak eğitimi duyurdu. Eğitim, Çin’in kuzeyindeki Hebei eyaletinde, Temmuz ayının ikinci yarısında düzenlenecek; bu duyuru 14 Temmuz’da Pekin’den yapıldı.
Son yıllarda Sırbistan, Çin’den silah alımları yaparak Avrupa’da Çin yapımı FK‑3 hava savunma sistemini temin eden ilk ülke oldu. Pekin ve Moskova’ya yönelik politikaları nedeniyle Brüksel’den defalarca uyarı geldi; bu eğitim hamlesine de aynı tonda tepki gösterildi.
“Brüksel’den gelen mesaj, ‘Sırbistan, dış politika alanında AB’nin tutumlarıyla çelişen eylem ve açıklamalardan kaçınmalı’ yönünde.”
AB sözcüsü, RSE’nin sorusu üzerine, “AB, Sırbistan’ı ortak ilkelere, değerlere ve güvenliğe bağlı güvenilir bir Avrupalı ortak olarak görmeyi arzu ediyor” dedi. “Stratejik yönelimleri konusunda Sırbistan’ın güvence vermesine ihtiyacımız var.”
Aday ülke olarak Sırbistan’ın AB dış politikasına uyum yükümlülüğü bulunuyor; Brüksel bu yüzden Belgrad’ı defalarca uyardı.
Sırbistan askeri açıdan tarafsız kalmakla birlikte NATO’nun “Barış İçin Ortaklık” programı üyesidir ve stratejik hedefi AB’ye katılımdır. Resmi Belgrad, Ukrayna işgali yüzünden Batı’nın izole ettiği Rusya ile Çin arasında dış politikasında denge kuruyor.
Jeopolitik ve güvenlik danışmanı Nikola Lunić’e göre, Çin’le askeri eğitim kararı “Sırbistan’ın ilan edilmiş AB yönelimini zedeliyor.” “Çin ve Sırbistan birliklerinin birlikte çalışabilirliğinin güçlenmesi Batı’ya net bir jeopolitik mesaj gönderiyor,” diyor.
Sırp ordusuyla öncesinde yapılan, Temmuz 2024’te Belarus’ta NATO sınırındaki manevralar da Çin ordusunun son dönem çalışmalarındandı. Bu manevralar, NATO liderlerinin Pekin’i Rusya’ya destek vermekle eleştirdiği Washington zirvesi sırasında düzenlenmişti.
8 Temmuz’da ise Çin Halk Kurtuluş Ordusu askerleri Avrupa’da antiterör tatbikatlarına katıldı.
2025’teki Uluslararası Ortak Tatbikatlar
Mayıs ayında Sırp ve Mısırlı özel kuvvetler, terörle mücadele eğitimini Sırbistan’da gerçekleştirdi. 72. Özel Operasyon Tugayı ekipleriyle Mısır’ın El-Saka güçleri, Sırp ordusunun helikopter desteğiyle birlikte tatbikata katıldı.
Nisan 2025’te ise Sırp ordusu ve Ohio Ulusal Muhafızları, Sırbistan-Ohio devlet ortaklığı programı kapsamında mühendislik eğitimi aldı.
Danışman Lunić, Çin Savunma Bakanlığı’nın duyurusunun aslında bir “askeri tatbikat” çağrısı olduğunu, çünkü “Barışın Koruyucusu 2025” adı bir eğitimden çok tatbikata işaret ediyor ve katılımcıların muharebe kabiliyetlerini güçlendirme taahhüdü içeriyor, diyor. NATO, Sırbistan-Çin ortak eğitimi konusunda yorum yapmadı.
Sırp Ordusundaki Çin Silahları
2020’de satın alınan altı CH‑92A insansız hava aracı ve 2022’de alınan FK‑3 hava savunma sistemiyle Sırbistan, bu Çin füzelerini ve dronları kullanan ilk Avrupa ülkesi oldu.
Nisan 2023’te tanıtılan yeni CH‑95 insansız hava aracının alımı resmen açıklanmadı. Çin savaş uçaklarının 9 Nisan 2022’deki rotası da “Sırbistan’a düzenli askeri teslimat” olarak nitelendirildi.
2024 sonunda, Sırp Savunma Bakanlığı, FK‑3 sistemi eğitiminin Çin’de tamamlandığını duyurdu; bu sistem uçak, helikopter, seyir füzesi ve insansız hava araçlarını vurabiliyor. Brüksel ve Washington, Sırbistan’ın Rusya ve Çin’den silah alımlarından defalarca rahatsızlık dile getirdi.
2022 Rus saldırısının ardından Sırbistan, yabancı ortaklarla tüm askeri tatbikatları durdurma moratoryumu ilan etti. Tek istisna, 2014’ten beri düzenlenen ve NATO üyesi ülkelerin de katıldığı “Platin Kurt” barış misyonu tatbikatları.
Lunić’e göre, Sırbistan’ın Çin’le “Barışın Koruyucusu 2025”e katılması, ülkenin ilan ettiği dış politika hedefleri ve askeri tarafsızlığı açısından ciddi çelişki yaratıyor. “Moratoryum, ilkesel değil siyasal gerekçelere dayanıyor; bu da tarafsızlığın uluslararası kredibilitesini zedeliyor,” diyor.
Önce Polis, Ardından Askeri Tatbikatlar
Sırbistan ve Çin, daha önce de özel polis güçleri düzeyinde ortak tatbikatlar yaptı; 2019’dan beri ortak polis devriyeleri anlaşmaları bulunuyor.
NGO’lardan Vuk Vuksanović, Çin’in 2023 tarihli Küresel Güvenlik Girişimi belgesinin, askeri ve polis eğitiminde işbirliğinin artırılacağını belirttiğini hatırlatıyor. Buna göre Çin, uluslararası deneyim kazanmak için Sırbistan gibi çok yönlü politikalı ülkelere yöneliyor.
Sırbistan ise bu işbirliğini “çok yönlü politika ve denge politikası”nın devamı olarak görüyor. Ayrıca Çin, ekonomik yatırımlar ve kredilerde, uluslararası arenada da Sırbistan’a siyasi destek sağlıyor.