Balkan ülkesi Bosna Hersek’te 1992-1995 yıllarında yaşanan savaşın üzerinden çeyrek asır geçmesine rağmen, savaşta hayatını kaybeden 7 bin 571 kişi hala bulunamadı.
Öldürüldükten sonra toplu ya da tek başına gömülen bu savaş kurbanları, Bosna’daki savaşın yaralarının hala kapanmamasının en büyük sebeplerinden biri olarak gösteriliyor.
Binlerce aile, çeyrek asırdır en sevdiklerinin en azından birkaç kemiğine ulaşıp onları layıkıyla toprağa vermek için bekliyor.
Aradan 25 yıl geçmesine rağmen hala bu kadar çok kayba ulaşılamaması, bu kişilerin gömüldükleri yerlere dair bilgilerin saklanmasına bağlanıyor.
Kayıpların gömülü oldukları toplu mezarların tespit edilmesi çalışmaları her geçen gün daha da zorlaşırken, bu mezarların nerede olduklarını açıklayacak kaynaklar da azalıyor.
AA muhabirine konuşan Bosna Hersek Kayıp Kişiler Enstitüsü Sözcüsü Emza Fazlic, tüm bu sorunların yanında yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının da 2020 yılındaki arama çalışmalarını yavaşlattığını kaydetti.
Bosna Hersek genelinde hala tespit edilemeyen onlarca toplu mezar olduğunu varsaydıklarını söyleyen Fazlic, “Arama ekiplerimiz 2020’de yaklaşık 1000 kez sahada çalışma yaptı. 62 savaş kurbanının daha cesedine ulaştık. Bunların 51’inin kimlik tespiti yapıldı.” dedi.
Fazlic, bu sayıların beklentilerinin çok altında olduğunu kaydederek “Karşılaştığımız en temel sorun, kayıpların toplu ya da tek başlarına olarak gömüldükleri mezarların yerlerine dair doğru ve güvenilir bilgilerin eksik olması.” diye konuştu.
Mezarların yerini bilenler susmayı tercih ediyor
Cesetlerine hala ulaşılamayan savaş kurbanlarının, ülkenin herhangi bir yerindeki toplu mezarda olabileceğini kaydeden Fazlic, “Cesetlerin nerede olduğunu bilenler hala susmayı tercih ediyor. Bosna Hersek’te hala 7 bin 571 kişinin bedeni aranıyor. Bu çok büyük bir sayı.” dedi.
Fazlic, kayıpların bulunması için yürütülen çalışmalarda oldukça zor bir evreye girildiğini vurgulayarak “Kayıpların nerede bulunduklarını gösterecek tüm kaynaklar tükendi. Yeni bilgilere ve yeni yöntemlere ihtiyacımız var.” ifadelerini kullandı.
Bosna Hersek’te 2020 yılında iki yeni toplu mezar tespit ettiklerini aktaran Fazlic, Bugojno şehri yakınlarındaki Rostovo’da bulunan toplu mezarda 4, Srebrenitsa yakınındaki toplu mezarda ise 3 kişinin cesedine ulaşıldığını söyledi.
Fazlic, geçmiş yıllarla kıyaslandığında 2020’de daha az kayba ulaştıklarını belirterek “2019’da 97, 2018’de ise 134 kurbanın cesedine ulaşılmıştı. Aradan 25 yıl geçti. Bu süreçte kurbanların gömüldüğü toprağın yapısı bile değişti.” şeklinde konuştu.