31 Mayıs 1992 günü Sırp birlikleri, Bosna Hersek’in Prijedor şehrini işgal etti. Srebrenitsa Katliamı’ndan sonra Bosna tarihinin en büyük katliamı olarak anılan Prijedor’da 3 binden fazla Boşnak ve Hırvat asıllı vatandaş Sırp olmadıkları gerekçesiyle katledildi. Bosna Hersek’te “Beyaz Kurdele” günü olarak anılan katliamı protesto eden vatandaşlar, kollarına beyaz bir kurdele bağlayarak o gün Sırp olmadığı tespit edilen Boşnak ve Hırvat aileleri acıyla yâd ediyor.
Bosna Hersek’te savaşın başladığı 1992’de Prijedor kenti ve civarında kollarına bağladıkları beyaz kurdele ve evlerine astıkları çarşaflarla tespit edildikten sonra Sırplar tarafından katledilen 3 bin 176 sivilin anısına düzenlenen Beyaz Kurdele Günü kapsamında törenler düzenlendi.
Prijedor’da toplanan kalabalık ellerinde beyaz güller taşırken, 31 yıl önce öldürülen 102 çocuğun anısına yapılması planlanan anıtın bir an evvel inşa edilmesi çağrısında bulundu.
Prijedor’da Öldürülen Çocukların Aileleri Derneği’nden Fikret Bacic, anıt yapımı için uzun yıllardır çağrıda bulunduklarını anımsatarak şöyle dedi:31 yıldır sevdiklerinin, çocuklarının, akrabalarının kemik kalıntılarını arayanlar var. Bunun ne kadar zor olduğunu bilemezsiniz.
Bacic, Prijedor’da 640 kişinin cesedine hâlen ulaşılamadığını belirterek, “Bu sayı Bosna Hersek genelinde 7 bin. Ben 22 kişinin cesedine ulaşılmasını bekliyorum.” diye konuştu.
Tanıklar, 31 yılın ardından katliamı unutamıyor
Savaşta kardeşini ve çok sayıda akrabasını kaybeden Milada Cepic de geçmişte yaşanan günlerin korkunç olduğunu söyledi.
- Katliama şahit olanlardan İzet Besic ise radyo anonsu sonucu evlerine çarşaf, kollarına beyaz kurdele bağlayanların önce toplama kamplarına kapatıldığını anımsatarak, “Kampta 4,5 ay geçirdim. Evlerimizi yaktılar.” dedi.
Prijedor’da tüm ailesini kaybeden Asima Alagic, “Annem, kız kardeşim, erkek kardeşimin eşi ve onların 2 çocuğu öldürüldü. Çok zor.” ifadelerini kullandı.
Başkent Saraybosna’da, AntiDayton Hareketi tarafından düzenlenen anma etkinliğinde ise Prijedor’da öldürülen 102 çocuğu simgeleyen karton çocuk siluetleri yerleştirildi.
Beyaz Kurdele Günü kapsamında, Saraybosna’da bir dizi törenler düzenlenirken, hayatını kaybedenler, Hırvatistan’ın başkenti Zagreb’de de anıldı.
Katliamla sembolleşen “beyaz kurdele”
Bosna Hersek’te savaşın yeni başladığı 1992 yılının Mart ayında, eski Yugoslavya’daki Devlet Güvenlik Teşkilatı’nın (UDBA) başına getirilen Sırp kökenli Simo Drljaca, Prijedor’daki 13 polis karakolunda görev yapan 1775 Sırp’ı silahlandırdı.
Sırp birlikleri, 29 Nisan gecesi o dönemde nüfusunun çoğunluğu Boşnak olan Prijedor kentini ele geçirdi. Ağır silahlara sahip Sırp birlikleri, 23 Mayıs 1992’de Prijedor civarındaki köylere saldırdı. Prijedor ve civarındaki katliamda 102’si çocuk 3 bin 176 sivil hayatını kaybetti.
- Sırplar, 31 Mayıs 1992’de yerel radyolar üzerinden yapılan duyuruyla “Sırp olmayanların evlerinin pencerelerine beyaz çarşaf asmaları, sokağa çıkarken de kollarına beyaz kurdele bağlamaları” talimatı verdi.
Sırp olmayan siviller “kurdele metoduyla” tespit edilirken, tespit edilenler esir kamplarına götürüldü ve buralarda katliamlara, işkencelere ve tecavüzlere maruz kaldı. Prijedorlu yaklaşık 30 bin sivil, o dönemde Omarska, Keraterm, Kozarac, Trnopolje ve Manjaca’daki toplama kamplarında esir tutuldu. On binlerce kişi evlerinden sürgün edildi.
Radyoda anonsun yapıldığı 31 Mayıs, Bosna Hersek’te “Beyaz Kurdele Günü” olarak anılırken, vatandaşlar kollarına beyaz kurdele takarak bu günü ve savaşın kurbanlarını unutmadıklarını gösteriyor.