Bosna Hersek İslam Toplumu eski reisül-uleması Mustafa Efendi Cerić, Zagreb’de Dayton Anlaşmasına adanan konferansta panelistlerden biri oldu.
Konuşması, girişin ardından doğrudan Max Primorac ve Željana Zovkoya hitap ederek, üçüncü entite ve Bosna Hersek’teki siyasi ilişkiler hakkındaki kamuoyu açıklamalarını eleştirmesi nedeniyle özel bir ilgi uyandırdı. Saraybosna’da bazı kişilerin, söz konusu açıklamalar nedeniyle kendisini “gelmemesi” konusunda uyardığını söyledi; buna rağmen gelmeyi ve açıkça konuşmayı tercih ettiğini belirtti:
“Yazınızı okudum. Sizden eskiden daha iyi yazılar okurdum. Bu yazı Bosna’yı şoke etti. Savaşa dönüşten söz ediyorsunuz — oysa biz bunu istemiyoruz.”
Duygusal konuşmasında, bugün dahi bazı yerlerde Boşnak çocukların ayrımcılığa uğradığını dile getirdi:
“Stolac’a giderseniz, benim Boşnak çocuklarım Hırvat çocuklarla aynı otobüste seyahat edemiyor. Bu Avrupa değil.”
Amerikan tarihinden örnekler vererek, Martin Luther King’in “bir şikâyetim var” değil, “bir hayalim var” dediğini hatırlattı; Boşnakların ve Hırvatların da “sürekli birbirlerinden şikâyet etmek yerine birlikte hayal kurmaya başlaması” gerektiğini vurguladı.
Cerić, Bosna Hersek’te zaten bir “Hristiyan yönetici” bulunduğunu da hatırlatarak Yüksek Temsilci’ye atıfta bulundu:
“Christian Schmidt meşru bir Hristiyan Katoliktir ve Bosna’yı yönetmektedir. Biz Türklerden ve Osmanlılardan söz etmiyoruz; siz onlardan Zagreb’de ve Belgrad’da söz ediyorsunuz.”
Boşnakların Avrupa’da yaşamayı bildiğini ve tarih boyunca kendi kimliklerini bizzat koruduklarını ifade etti:
“Savaşta yaşam tarzımızı değiştirmek isteyen mücahitlerle karşılaştık. Sizden tek bir hizmet istemeden bununla yüzleştik.”
Hırvat-Boşnak ilişkilerine değinirken, Hırvatistan’ın tarihsel rolünü övdü ancak daha sorumlu bir tutum çağrısı yaptı:
“Hırvatistan Bosna için çok şey yaptı — tanımadan Srebrenitsa kararına kadar. Neden bu etkiyi bölünmelere dönmek yerine bir ittifak kurmak için kullanmıyorsunuz?”
Uzun vadeli güven inşası amacıyla, saygın entelektüeller, diplomatlar, dini liderler ve sivil toplum temsilcilerinden oluşacak daimi bir Hırvat-Bosna komitesi kurulmasını da önerdi.
“Lütfen bizi savaşa itmeyin. Savaş istemiyoruz. Söyledikleriniz Amerikan politikası değil. Amerikalılar en büyük diplomatik başarılarıyla — Washington Anlaşması ve Dayton’la — gurur duyar.”
Tartışmalı görüşler başlığı altında anılan açıklamalara da değinen Cerić, konuşmasının sonunda Primorac’a Srebrenitsa üzerine bir kitap hediye etti ve Boşnakların yaşadıklarına rağmen başkalarıyla birlikte yaşamak istediğini vurguladı:
“Biz Balkanlar’da ulusal devleti olmayan tek halkız. İstemiyoruz da. Sizinle yaşamak istiyoruz — soykırımdan sonra da, ortak suç girişiminden sonra da. Biz yaşamak istiyoruz. Siz ise bizimle yaşamak istemediğinizi gösteriyorsunuz.”/BALKAN POSTASI