Batı Balkanlar’da orduya en çok kim yatırım yapıyor: Sırbistan açık ara önde, ihracatta ise BiH başı çekiyor
Batı Balkanlar yıllardır NATO entegrasyonu ile Rusya ve Çin’le paralel ilişkiler arasında denge kurmaya çalışıyor. Bu durum özellikle askeri harcamalarda ve silah işbirliklerinde görülüyor. Bölgedeki en yüksek askeri harcamayı Sırbistan yaparken, ihracatta Bosna-Hersek öne çıkıyor.
Sırbistan – açık ara lider
- GSYH’nin %2,6’sını orduya ayırıyor.
- 2024’te yaklaşık 2,2 milyar dolar harcadı – bu rakam NATO üyesi Arnavutluk’un harcadığının neredeyse beş katı.
- NATO’nun Barış için Ortaklık programına katılıyor, ancak aynı zamanda Çin ve Rusya’yla da askeri işbirliğini derinleştiriyor.
- Çin’den savaş dronları ve FK-3 füze sistemi satın aldı, 2024’te ise Fransa’dan 12 Rafale uçağı için 2,7 milyar avroluk anlaşma imzaladı.
- Macaristan ile işbirliğini genişletiyor; zırhlı araç alımı ve siber güvenlik alanında ortaklık kuruldu.
- 2025’te Çin ile Hebei’de yapılan ilk ortak özel birlik tatbikatı, AB çevrelerinde kaygı yarattı.
Bosna-Hersek – küçük bütçe, büyük ihracat
- GSYH’nin yalnızca %0,7’sini orduya ayırıyor.
- Yıllık ortalama bütçe yaklaşık 143 milyon avro, bunun 2/3’ü maaşlara gidiyor.
- 2021–2024 arasında silah ve mühimmat ihracatı 120 milyon €’dan 208 milyon €’ya çıktı.
- 2025’in ilk yarısında ihracat 122 milyon € oldu.
- En büyük pazar ABD (2025’in ilk yarısında 38 milyon €), ardından Çekya, Suudi Arabistan, Türkiye, Almanya ve Slovakya geliyor.
- NATO’nun Üyelik Eylem Planına (MAP) katılıyor, fakat RS’nin siyasi itirazları süreci yavaşlatıyor.
Diğer ülkeler
- Karadağ: NATO üyesi, GSYH’nin %1,8’ini ayırıyor. Son 3,5 yılda 19,8 milyon €’luk silah ithal etti (en çok İsrail ve Sırbistan’dan). Aynı dönemde 7,5 milyon €’luk ihracat yaptı. Savunma sanayisinde MDI, Tara Aerospace ve Poliex öne çıkıyor.
- Kosova: 2018’den beri Güvenlik Gücü’nü (KSB) orduya dönüştürüyor. 2024 bütçesi 162 milyon $, 2020’ye göre neredeyse iki katı. Nihai hedef 7.500 asker. ABD süreci destekliyor, NATO ise temkinli.
- Arnavutluk: 2024’te 450 milyon $ harcadı.
- Kuzey Makedonya: %2,1’lik harcama oranıyla NATO standartlarını yakalıyor, kapasite modernizasyonuna odaklanıyor.
Uzmanların değerlendirmesi
- Sırbistan’ın Batı, Rusya ve Çin arasında “denge” politikası güvenlik riski yaratıyor.
- Analist Nikola Lunić’e göre: “Kriz çıkarsa, Sırbistan’ın tarafsızlığı ciddiye alınmaz. Güvenilmez ortak gibi görünür.”
- Eski NATO yetkilisi Jamie Shea, NATO’nun bölgedeki gelişmeleri yakından izlemesi gerektiğini vurguluyor.
- Arnavut analistler, Belgrad’ın politikalarını Rusya’nın Ukrayna’daki söylemlerine benzetiyor.