Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić, bu yıl 22-24 Ekim tarihlerinde Kazan’da düzenlenecek BRICS zirvesine davet edildi. Vuçiç’in yanıtı, daha doğrusu birkaç gün içinde verdiği yanıtlar, iki sandalye arasında oturmanın nasıl bir şey olduğunu gösteriyor.
Vuçiç, ilk başta daveti kabul etmeyeceğini söyledi, ancak emektarı Aleksandar Vulin aracılığıyla aldığı davete teşekkür etti. Vulin, genellikle Vuçiç’in siyasi pragmatizm nedeniyle kamuoyunda açıkça dile getiremediği politikalarının bir megafonudur.
Ancak sadece bir gün sonra, Podrinje’deki PR turu sırasında Vuçiç, bu daveti Vladimir Putin’e bildireceğini ve daha sonra Kazan’daki zirveye katılıp katılamayacağına karar vereceğini söyledi.
Bu iki açıklamanın ardındaki nedenler açık. İlk açıklamanın arkasında, 2012 yılında Sırbistan İlerleme Partisi (SNS) iktidara geldiğinden bu yana Vuçiç ve “onun” Sırbistan’ına yapılan milyarlarca euroluk yatırımlar var. Yatırımlara bakıldığında her şey açık – son 12 yılda gelen önemli paraların çoğu AB’den geliyor.
2022 yılına kadar AB, Sırbistan’a 1,5 milyar euro yatırım yaptı. Bunun yanı sıra, 2001 yılından bu yana Brüksel’den hibe olarak üç milyar euro Sırbistan’a gönderildi.
Rusya’nın da Sırbistan’da önemli yatırımları var, ancak bu yatırımlar 2022 yılından itibaren yoğunlaştı. Çünkü Sırbistan, Rus parasının hâlâ istenildiği Avrupa’daki nadir ülkelerden biri. Yine de, AB çok daha fazlasına sahip ve özellikle Türkiye ve ABD gibi diğer ortaklarla birlikte hareket ettiğinde daha da güçlü. Ayrıca, Fransa’dan Rafale uçaklarının satın alınması ve Almanya ile lityum konusunda yapılan anlaşmalar da var.
Ancak ikinci açıklama, popülarite boyutundan kaynaklanıyor. Vuçiç’e yakın medya kuruluşları, Şubat 2022’de başlayan Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısında açıkça Rusya’nın tarafında yer alıyor. Bunun bir sonucu olması gerekiyordu ve sonuç açık: Rusya, Ukrayna’ya yapılan işgalden önce olduğundan muhtemelen Sırbistan’da daha popüler.
Araştırmalar, Sırbistan halkının Rusya’yı hâlâ en önemli dış politika ortağı olarak gördüğünü gösteriyor. 2022 yılında Belgrad Güvenlik Politikası Merkezi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Sırbistan halkının yüzde 50’si Rusya’yı dünyadaki en önemli ortak olarak seçti. Bu listede AB, Çin’in ardından üçüncü sırada yer alıyor.
Tüm bunlar, Vuçiç’in popülist bir lider olarak para kaynağına ihtiyaç duyduğu ve hem batıya hem doğuya sırtını dönmesinin mümkün olmadığı sonucunu ortaya koyuyor.Vuçiç’in avantajı, şimdilik Putin ve Rusya’nın sabırlı olması, AB’nin ise Belgrad’da iktidara başka birini getiremeyecek olmasıdır.
Ancak Amerikalı diplomat Hoyt Brian Yee’nin Ekim 2017’de söylediği sözler er ya da geç gerçekleşecek. O dönemde Vuçiç’le konuşurken Yee, “İki sandalye üzerinde aynı anda oturamazsınız, özellikle de bu kadar uzaklarsa” demişti.
Bir noktada, AB Rusya ve Putin’den net bir şekilde uzak durulmasını isteyecek, aksi takdirde sadece batının yanında yer alacak birini destekleyecekler.
Öte yandan, Putin sonsuz bir sabra sahip biri değil. Bir noktada, belki de BRICS zirvesine katılım tam da bu an olabilir, daha açık bir destek ve ilişkilerin normalleştirilmesini isteyecektir.
Vulin ve Bosna Hersek’teki Sırp Cumhuriyeti’nin başkanı Milorad Dodik gibi elçiler, şimdilik yangını söndürebilirler, ancak bir noktada Putin ve çevresi doğrudan Vuçiç’ten bir cevap isteyecekler – belki de Ekim 2024’te./Balkan Postası